Kosmische spin herontdekt: Hubble toont ongeziene structuren in verre stellaire kraamkamer

Hubble’s nieuwste opname van de Tarantulanevel – 160.000 lichtjaar ver – onthult complexe stofwolken en gasfilamenten in ongekend detail. Het gebied, dichtbij een zeldzame Wolf-Rayet ster, toont de turbulente geboorteplaats van sterren zwaarder dan 200 zonnen. Een kosmisch meesterwerk uit de Grote Magelhaense Wolk.

De iconische Hubble ruimtetelescoop heeft opnieuw zijn scherpe blik gericht op een van de meest spectaculaire stervormingsgebieden in het heelal: de Tarantulanevel. De nieuwe opname, gemaakt als onderdeel van het Scylla-programma, toont een adembenemend tafereel van gas en stof in dit 160.000 lichtjaar verre kosmische landschap.

Hubble-opname van de Tarantulanevel (augustus 2025). Detail van de Tarantulanevel met gelaagde stofwolken (roze/groen), gasfilamenten (groen), en blauwe stofsluiers. Donkere voorgrondwolken absorberen licht, waardoor rood-zwarte structuren ontstaan. Zichtbare sterren (blauw-wit/oranje) behoren tot de Melkweg of de Grote Magelhaense Wolk. Beeldgrootte: ca. 200 lichtjaar in diameter. Foto: ESA/Hubble & NASA, C. Murray . Klik hier voor een zoombare versie van deze foto.

De foto, gepubliceerd op 4 augustus 2025, legt een gebied vast net buiten het hart van de nevel. Hier domineren roze en groenige stofwolken het beeld, doorsneden door lange filamenten van oplichtend gas. Een laag van blauw, doorschijnend stof voegt diepte toe, terwijl donkere stofcomplexen op de voorgrond rode en zwarte accenten creëren. Wat dit beeld extra bijzonder maakt, is de locatie: vlakbij een Wolf-Rayet ster, een zeldzaam type superzware ster dat zijn waterstofmantel heeft afgestoten en intense straling uitstraalt. Deze sterren zijn de krachtpatsers van het heelal – tot 200 keer zwaarder dan de zon – en stuwen met hun krachtige winden het omringende gas en stof in complexe structuren.

De Tarantulanevel heeft zijn naam te danken aan de stoffige filamenten die zich als spinnenpoten uitstrekken. Wetenschappers bestuderen de nevel graag, omdat het een stervormingsgebied is en ons als zodanig meer inzicht kan geven in de totstandkoming van sterren.
Hubble’s opname, gepubliceerd in januari van dit jaar, toont een deel van de buitenste regionen van de Tarantulanevel. De afbeelding onthult blauwe gaswolken, bruinoranje stofformaties en een verspreiding van sterren in verschillende stadia van hun levenscyclus. De kleurencombinatie is samengesteld uit ultraviolet, zichtbaar en infrarood licht. Foto: ESA/Hubble, NASA, and C. Murray. Lees ons artikel over deze en andere foto’s van de Tarantulanevel van 2 feburari jl. na door hier te klikken.

Eerdere opnamen
De Tarantulanevel is al langer een favoriet doelwit voor ruimtetelescopen. Zo bracht Hubble begin dit jaar de nevel in “ongekende details” in beeld, waarbij vooral de centrale supersterrenhoop R136 – een verzameling van duizenden jonge reuzensterren – in de spotlights stond. Nog indrukwekkender waren de James Webb-opnames uit 2022, die met infraroodtechnologie tienduizenden verborgen sterren onthulden en de chemische samenstelling van stofwolken analyseerden. Deze nieuwe Hubble-foto vult dat aan door in zichtbaar en ultraviolet licht de dynamiek van gasstromen rond massieve sterren vast te leggen – een cruciale aanvulling voor het begrip van stervorming.

De Tarantulanevel door de ogen van James Webb’s Mid-infrared Instrument (MIRI). Door de nevel op langere infrarode golflengtes waar te nemen, springen in plaats van de hete sterren juist het koelere gas en stof eruit. Ook kunnen we dieper in de gas- en stofwolken kijken. Het resultaat is een vrij diffuus beeld. Nog in stof ingekapselde protosterren zijn ook zichtbaar, waaronder een complete groep bovenaan (iets links van het midden) de opname. De donkere gebieden (zoals linksonder) zijn plaatsen waar het stof heel dicht is. Zelfs MIRI kan hier weinig in zien. Het zijn plekken waar in de toekomst – of misschien zelfs wel op dit moment – weer nieuwe sterren gevormd zullen worden. Afbeelding: NASA, ESA, CSA, STScI, Webb ERO Production Team. Klik hier voor ons eerdere artikel van 6 september 2022 over deze en andere Webb-foto’s van de nevel door hier te klikken.

Hubble’s Scylla en ULLYSSES observatieprogramma’s
Het Scylla-programma, vernoemd naar het zeemonster uit de Griekse mythologie, werkt hierbij samen met het ULLYSSES-project, beiden Hubble ruimtetelescoop observatie- en onderzoeksprogramma’s. Terwijl ULLYSSES jonge, massieve sterren in de Magelhaense Wolken bestudeert, heeft het Scylla-programma tot doel de interactie tussen hun straling en het omringende materiaal te bestuderen. Dat levert niet alleen kunstzinnige beelden op, maar ook data over hoe sterren hun eigen geboorte-omgevingen vormen én vernietigen.

Slot
De Tarantulanevel blijft astronomen verbazen. Als het felste stervormingsgebied in de Lokale Groep (waar ook de Melkweg toe behoort) biedt het een laboratorium voor extreme stellaire processen. Hubble’s nieuwste bijdrage bevestigt dat zelfs na decennia van observatie, deze kosmische spin nog altijd nieuwe geheimen prijsgeeft – én zijn status als meest fotogenieke nevel van het heelal waarmaakt.

Wil je de foto op zeer hoge resolutie downloaden, klik dan hier. Wil je de foto van Hubble in de ESA SkyView browser bekijken, klik dan hier.

De afgelopen decennia zijn er prachtige foto’s gemaakt van interstellaire nevels, sterrenstelsels, planeten, andere hemellichamen en in de ruimtevaart. Ieder weekend halen we een indrukwekkende ruimtefoto uit het archief. Genieten van alle foto’s? Bekijk ze op deze pagina. Heb je zelf bijzondere (astro)foto’s die je wil delen met ons? Stuur ze in via ons mailadres o.v.v. ‘Ruimtefoto’!

Bronmateriaal

"A sea monster and a Tarantula" - ESA/Hubble
Afbeelding bovenaan dit artikel: ESA/Hubble & NASA, C. Murray

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd