Wetenschappers visten het stof – afkomstig uit de ruimte – uit goten in Parijs, Oslo en Berlijn.
Kosmische stof bestaat uit deeltjes die al sinds de vorming van ons zonnestelsel rondwaren. De deeltjes zijn piepklein – gemiddeld ongeveer 0,01 millimeter – en vallen al miljarden jaren op aarde.
Antarctica
Wetenschappers analyseren het kosmische stof graag: de samenstelling ervan kan ons namelijk meer vertellen over de evolutie van het zonnestelsel. Maar waar kun je dit kosmische stof op aarde vinden? Tot voor kort reisden onderzoekers daarvoor af naar plaatsen zoals Antarctica. Aangenomen werd namelijk dat het heel lastig was om de stofdeeltjes in bijvoorbeeld drukke steden te vinden. Maar onderzoekers zijn er nu in geslaagd om – voor het eerst – kosmisch stof te verzamelen in drie grote steden: Parijs, Oslo en Berlijn.
Goten
De onderzoekers haalden in totaal zo’n 300 kilogram sedimenten uit enkele goten in deze drie steden. Vervolgens moesten ze natuurlijk nagaan of er kosmisch stof in de sedimenten zat. Daarvoor gebruikten ze magneten. Kosmisch stof bevat namelijk mineralen die magnetisch zijn. Zo slaagden ze erin om 500 kosmische stofdeeltjes uit de sedimenten te vissen.
Verrassend
Het verraste de onderzoekers zelf ook, zo vertelt Matthew Genge, verbonden aan Imperial College London. “Mensen hadden al wel eens eerder beweerd kosmisch stof in stedelijke gebieden te hebben gevonden, maar wanneer onderzoekers dat stof analyseerden, bleek het altijd te gaan om deeltjes met een industriële oorsprong. We weten al sinds de jaren veertig dat kosmisch stof continu door onze atmosfeer valt, maar tot nu dachten we altijd dat het niet te detecteren was tussen de miljoenen aardse stofdeeltjes.” Vandaar dat onderzoekers eerder altijd naar vrijwel stofvrije plaatsen zoals Antarctica reisden om het stof te vinden. En nu blijkt dus dat kosmisch stof ook in grote steden gevonden kan worden. “Het grote voordeel hiervan is dat het veel gemakkelijker is om kosmische stofdeeltjes op te zoeken, omdat ze zich in onze achtertuin bevinden.”
Groter
Een analyse van de gevonden stofdeeltjes levert ook opvallende resultaten op. Zo blijken de stofdeeltjes die in goten in Parijs, Oslo en Berlijn zijn aangetroffen groter te zijn dan de kosmische stofdeeltjes die eerder op aarde zijn aangetroffen. Ze zijn ongeveer 0,3 millimeter groot. Afgaand op de omvang van de stofdeeltjes vermoeden de onderzoekers dat deze stofdeeltjes zijn gesmolten toen ze de atmosfeer met een snelheid van zo’n 12 kilometer per seconde binnendrongen. Het zou betekenen dat dit de snelst bewegende stofdeeltjes zijn die ooit op aarde zijn aangetroffen.
Daarnaast wijst het onderzoek erop dat het stof dat op aarde landt door de jaren heen is veranderd. Het kosmische stof in de steden bevat minder veer-achtige kristallen dan het tot wel 1 miljoen jaar oude kosmische stof dat op Antarctica is gevonden. Het kosmische stof dat in de steden is teruggevonden vertoont wel weer overeenkomsten met het stof dat tijdens de Middeleeuwen op aarde viel. Mogelijk veranderen de kosmische stofdeeltjes door veranderingen in de banen van planeten in het zonnestelsel. Over een periode van miljoenen jaren veranderen de banen van planeten zoals de aarde en Mars altijd wel iets en daardoor verandert ook het effect dat hun zwaartekracht op de omgeving – en de koers van de kosmische deeltjes – heeft. Zo kan de snelheid waarmee een kosmisch deeltje de atmosfeer binnendringt en de mate waarin het deeltje verhit wordt – een proces dat weer van invloed is op de vorming van kristallen – dus door de tijd heen variëren. “Deze ontdekking is belangrijk als we aan de hand van kosmische stofdeeltjes gevonden in oude gesteenten de geologische geschiedenis van ons zonnestelsel willen reconstrueren. We moeten dan begrijpen hoe het stof door het continue getouwtrek van de planeten verandert.”
