Kosmisch kleurenspel: de betovering van NGC 1333

Om zijn 33-jarige verjaardag te vieren, legde de Hubble-telescoop een adembenemend beeld vast van stervormingsregio NGC 1333, vol levendige kleuren en details. Hoewel de foto al in 2023 werd gepubliceerd, brengen we hem opnieuw onder de aandacht vanwege zijn indrukwekkende kijk op het geboorteproces van sterren.

Op 20 april 2023 vierde de NASA/ESA Hubble-ruimtetelescoop zijn 33-jarig bestaan door een foto vrij te geven van een nabijgelegen stervormingsgebied: de NGC 1333-nevel, gelegen in de Perseus-moleculaire wolk op zo’n 960 lichtjaar van de aarde. Dit kleurrijke portret, gemaakt met Hubbles unieke capaciteiten in het ultraviolet- tot nabije-infraroodlicht, onthult een fascinerend schouwspel van oplichtende gassen en stof, in beweging gebracht door de aantrekkingskrachten van nieuw gevormde sterren. Dit beeld toont slechts het “oppervlak” van de regio; een groot deel van de stellaire activiteit blijft verborgen achter lagen kosmisch stof:

Omlijst door de wolken van de NGC 1333-stervormingsregio, toont deze opname van Hubble intense kleuren en details in het geboorteproces van sterren op 960 lichtjaar afstand. Bovenaan de afbeelding is een heldere, blauwachtige ster zichtbaar, omringd door stofwolken die het blauwe licht verspreiden. De donkere gebieden aan de onderkant zijn dichte stofwolken, waarin honderden nieuwe sterren zich vormen, onzichtbaar voor het oog. In dit onderste deel wordt de rode gloed van geïoniseerd waterstofgas zichtbaar, een kenmerk van de actieve stervorming die plaatsvindt door jets van heet gas, uitgestoten door jonge sterren buiten het beeldveld. Foto: NASA, ESA, STScI, bewerking: Varun Bajaj (STScI), Joseph DePasquale (STScI), Jennifer Mack (STScI)

Hoewel Hubbles foto van NGC 1333 dus al vorig jaar werd vrijgegeven, hebben we besloten deze prachtige opname als ‘ruimtefoto van de week’ te presenteren. Hubble zelf, gelanceerd in 1990 en inmiddels 34 jaar oud, heeft in zijn lange staat van dienst ongekende details van het universum vastgelegd, mede dankzij een reeks filters waarmee composities in verschillende lichtgolven mogelijk zijn. Hubbles iconische beelden brengen astronomen en het publiek dichter bij het mysterieuze stervormingsproces.

Extra overzichtsafbeelding van stervormingsregio NGC 1333. De linkerhelft is wederom dezelfde kleurcompositiefoto van NGC 1333. Onderaan tref je de schaal: ‘0,2 lichtjaar’ / ’43 arcseconden’, om een idee van onderlinge afstanden te geven, 960 lichtjaar van Aarde bezien. Voor de compositiefoto in kleur zijn meerdere opnamen van HST gebruikt door vier filters heen, deze zijn rechts afgebeeld. Linksboven betreft blauw (F475W), rechtsboven groen (F606W) en onderaan rood (F657N H-alpha plus NII – linksonder, en rechtsonder filter F814W). Afbeelding: NASA, ESA, STScI, bewerking: Varun Bajaj (STScI), Joseph DePasquale (STScI), Jennifer Mack (STScI).

Stellaire kraamkamers
Stervormingsregio’s, ook wel stellaire kraamkamers genoemd, zijn gebieden in de ruimte waar nieuwe sterren worden geboren uit gigantische wolken van gas en stof. In deze actieve gebieden, zoals NGC 1333, trekken gravitatiekrachten de moleculaire wolken samen tot dichte kernen die sterren kunnen vormen. Het turbulente proces resulteert vaak in intense energie-uitbarstingen die heldere stralen van gas en stellaire wind naar buiten sturen. Dit schept indrukwekkende patronen die zichtbaar worden wanneer op verschillende golflengten licht wordt uitgestraald en verstrooid door de omringende nevel.

In onderstaande korte video wordt ingezoomd op de specifieke regio van Perseus aan onze sterrenhemel, om NGC 1333 (eventueel zelf) te kunnen lokaliseren:

Hubbles opname van NGC 1333 biedt een prachtig kijkje in de levendige en complexe wereld van stergeboorten, een proces dat vergelijkbaar is met het ontstaan van ons eigen zonnestelsel. We sluiten dit artikel af met een rondleiding door de regio NGC 1333 in de video Take a Tour of NGC 1333, waarin ESA en NASA ons meenemen langs de kleurrijke nevel en haar stergeboortevuurwerk, verscholen in het donkere stofgordijn dat de sterren beschermt en voedt in hun prille begin:

Wil je de Hubble kleurcompositiefoto van NGC 1333 beter bekijken, klik dan op de foto in dit artikel. Wil je de afbeelding op ultrahoge resolutie downloaden, klik dan hier voor de .png-versie of hier voor de .tif-versie.

De afgelopen decennia hebben ruimtetelescopen en satellieten prachtige foto’s gemaakt van nevels, sterrenstelsels, stellaire kraamkamers en planeten. Ieder weekend halen we een indrukwekkende ruimtefoto uit het archief. Genieten van alle foto’s? Bekijk ze op deze pagina. Heb je zelf mooie ruimtefoto’s van de hemel of de ruimte, meteorieten, kometen, of anderszins die je wil delen met ons? Stuur ze in via ons mailadres o.v.v. ‘Ruimtefoto’.

Bronmateriaal

"NGC 1333" - EsaHubble.org
"NGC 1333" - NASA
Afbeelding bovenaan dit artikel: NASA, ESA, STScI, bewerking: Varun Bajaj (STScI), Joseph DePasquale (STScI), Jennifer Mack (STScI)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd