De mezen herinneren zich wat ze eerder hebben gegeten, waar ze het voedsel hebben gevonden en wanneer.
Het ‘episodisch geheugen’ is een soort geheugensysteem waarbij we bewust herinneringen kunnen ophalen van specifieke gebeurtenissen die we hebben meegemaakt. Vroeger dacht men dat alleen mensen dit vermogen hadden, maar er is steeds meer bewijs dat veel dieren ook een vorm van episodisch-achtig geheugen hebben. Waaronder de nogal onderschatte kool- en pimpelmezen, zo toont een nieuwe studie aan.
Studie
In het nieuwe onderzoek hebben wetenschappers experimenten uitgevoerd met 94 wilde mezen om hun geheugen te testen. De onderzoekers gebruikten in hun experimenten zonnebloempitten en pindastukjes. Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat kool- en pimpelmezen een voorkeur hebben voor zonnebloempitten. De test ging als volgt: wanneer een vogel voor het eerst op de voederbak met zonnebloempitten landde, mocht hij gedurende twee uur eten. Daarna bleef de voederdeur gesloten voor die vogel tot de volgende dag. Om te slagen voor de geheugentest moesten de vogels onthouden wat ze hadden ervaren en deze kennis kunnen toepassen in nieuwe situaties. Dit betekende dat wanneer ze na twee uur terugkeerden bij de voederbakken, ze moesten herinneren dat ze hun favoriete voedsel al hadden gegeten en dat op dat moment alleen hun minder favoriete voedsel beschikbaar was.
Wat-waar-wanneer
Het onderzoek toont aan dat kool- en pimpelmezen kunnen overschakelen naar ander voedsel zonder eerst te hoeven controleren of hun favoriete voedsel beschikbaar is. Kortom, ze kunnen zich herinneren wat er eerder is gebeurd. Ze kunnen onthouden wat ze eerder hebben gegeten, waar ze het voedsel hebben gevonden en wanneer dit plaatsvond. Dit is vergelijkbaar met wat is waargenomen bij knaagdieren, honden, kraaien, inktvissen en andere niet-menselijke primaten. “Het is verbazingwekkend dat deze vogels een vorm van geheugen vertonen dat lijkt op episodisch geheugen,” zegt onderzoeker onderzoeker Nicola Clayton. “Toen ik dit onderzoek in de late jaren ’90 begon, dachten de meeste psychologen dat het vermogen om specifieke details van unieke gebeurtenissen te onthouden – zoals het ‘wat, waar en wanneer’ – alleen bij mensen voorkwam. De eerste bevindingen bij Aphelocoma kraaien toonden echter aan dat dit niet juist was. En nu blijkt dat dit vermogen veel breder verspreid is in het dierenrijk dan voorheen gedacht.”
Episodisch geheugen
Het betekent dat die schattige vogels in jouw achtertuin een stuk slimmer zijn dan je wellicht denkt. “Deze ontdekkingen bieden het eerste bewijs van episodisch-achtig geheugen bij kool- en pimpelmezen,” zegt onderzoeker James Davies. “Eerdere studies over episodisch-achtig geheugen concentreerden zich voornamelijk op grotere vogels zoals kraaien, die bekend staan om het verstoppen van voedsel. In dit onderzoek hebben we voor het eerst gekeken naar kleinere vogels die hun voedsel niet verstoppen. Onze bevindingen suggereren dat deze vogels wellicht intelligenter zijn dan we eerder dachten.”
Klimaatverandering
Dat kool- en pimpelmezen over een episodisch-achtig geheugen beschikken, komt mogelijk goed van pas. Zo vermoeden de onderzoekers dat dit deze vogeltjes kan helpen om beter om te gaan met toenemende milieu-uitdagingen en schommelingen als gevolg van klimaatverandering. “Dit type geheugen stelt hen in staat om flexibel te reageren op nieuwe situaties en deze informatie te integreren met hun bestaande herinneringen om beslissingen te nemen,” legt Davies uit. “Dit vermogen is zeer waardevol wanneer de omstandigheden uitdagend worden.”
Mensen
De studie suggereert ook dat mensen die voedsel voor tuinvogels achterlaten, mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling van de ontdekte geheugeneigenschappen. Dit is vergelijkbaar met hoe vogels hun snavels hebben aangepast als reactie op het toenemende gebruik van voederbakken in tuinen. “Het zou kunnen dat tuinvogels onze dagelijkse gewoontes oppikken en bijhouden wanneer we de vogelvoeders bijvullen,” stelt onderzoeker Gabrielle Davidson. “Dit vereist echter verder onderzoek.”
Al met al tonen de onderzoekers met hun studie aan dat kool- en pimpelmezen bijzonder goed in staat zijn om zich te herinneren wat ze eerder hebben gegeten, waar ze het voedsel hebben gevonden en wanneer. “Ons volgende doel is om te onderzoeken of vogels die beter gebruik maken van hun episodisch-achtig geheugen ook meer succes hebben bij het voortplanten,” zegt Clayton. “Als dat zo is, zou het geheugensysteem kunnen evolueren als reactie op toenemende uitdagende omstandigheden in hun omgeving.”
