Het veelbelovende geneesmiddel aducanumab zou de de ziekte van Alzheimer vertragen. Maar hoe enthousiast zijn de experts over dit medicijn?
Als het aan de Amerikaanse medicijnfabrikant Biogen ligt, duurt het niet lang meer voordat er een medicijn tegen Alzheimer op de markt verschijnt. Het gaat om het geneesmiddel aducanumab dat de ziekte van Alzheimer zou afremmen. Afgelopen week kondigde Biogen aan dat het voornemens is om een aanvraag bij de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) in te dienen om het middel goed te keuren. En als die goedkeuring binnen is, zou het veelbelovende middel bij een verscheidenheid aan Alzheimer-patiënten ingezet kunnen worden.
Het medicijn
De medicijnfabrikant doet al enige tijd verschillende tests met het middel aducanumab.
Uit die experimenten is gebleken dat Alzheimer-patiënten die het medicijn ontvingen er sterk bij waren gebaat. Het geheugen, oriëntatie en taal gingen bijvoorbeeld minder snel achteruit dan bij patiënten die het middel niet gebruikten. Ook klusjes in het huishouden zoals bijvoorbeeld schoonmaken, de was doen en boodschappen doen gingen de Alzheimer-patiënten die het middel gebruikten gemakkelijker af.
Hoe werkt aducanumab precies?
Geen effect
Toch is het vrij opvallend dat Biogen er nu redelijk haast bij lijkt te hebben om het middel op de markt te brengen. Want afgelopen maart werden er nog drie klinische onderzoeken stopgezet nadat bleek dat het middel zijn werk juist niet leek te doen. Een nieuwe analyse van een grotere dataset met aanvullende gegevens zou echter hebben aangetoond dat aducanumab wel degelijk aansloeg. De onderzoekers laten daarbij weten de dosering van het middel te hebben opgeschroefd. En dus waagt de medicijnfabrikant nu toch de sprong. “Deze grote dataset laat zien dat het terugdringen van amyloïd-bèta-eiwitten (zie kader, red.) de snelheid van het verloop van de ziekte van Alzheimer kan vertragen,” schrijven de onderzoekers. “Dit biedt nieuwe hoop voor de medische gemeenschap, de patiënten en hun families.”
Optimistisch?
Hoewel het natuurlijk ontzettend mooi zou zijn als er een werkend medicijn tegen de ziekte van Alzheimer op de markt zou verschijnen, houden experts een slag om de arm. Zeker aangezien de onderzoeksgegevens nog niet gepubliceerd zijn. “Die zou ik eerst willen inzien,” zegt klinisch geriater in het Radboudumc Jurgen Claassen tegen Scientias.nl nadat we hem vragen hoe optimistisch hij over het middel is. Bovendien is hij niet helemaal tevreden over de methodiek. “Dit lijkt me een zogenaamde ‘post-hoc’ of achteraf-analyse,” legt hij uit. “En daar moet je in de wetenschap altijd erg mee oppassen. Alleen analyses die je vooraf bedenkt – en daar vervolgens je studie op inricht – zijn betrouwbaar. Bovendien moet je altijd erg voorzichtig zijn met mededelingen van een bedrijf gezien hun financiële belangen.”
Goedkeuring
Als het middel wordt goedgekeurd, zal dit het eerste medicijn op de markt worden dat de ziekte van Alzheimer kan afremmen. En dat is groots. Want hoewel er op dit moment al wel medicijnen op de markt zijn die bepaalde verschijnselen kunnen verminderen, is er nog niets dat zich richt op de ziekte zelf. “In theorie pakt aducanumab – een van de – oorzaken van Alzheimer aan,” legt Claassen uit. “Zo neemt het de samenklontering van amyloïd-eiwitten weg, terwijl bestaande middelen alleen de gevolgen of symptomen van Alzheimer aanpakken.” Tevens is het voor het eerst dat daadwerkelijk wordt aangetoond dat het verwijderen van amyloïd-bèta-eiwitten een positieve werking heeft. “Met zo’n verwoestende ziekte die wereldwijd tientallen miljoenen treft, is de aankondiging heel bemoedigend in de strijd tegen de ziekte van Alzheimer,” zegt Michel Vounatsos van Biogen. Het bedrijf is van plan in 2020 de aanvraag officieel in te dienen.
Of het medicijn ook in Nederland op de markt zal verschijnen is nog niet bekend. “Daarvoor moet het door de registratie-organen komen,” zegt Claassen. Toch wachten veel mensen ook in Nederland gespannen op een medicijn. In Nederland lijden er ruim 280.000 mensen aan dementie. En de verwachting is dat het aantal mensen dat de ziekte krijgt in de toekomst explosief zal stijgen. Zo voorspellen onderzoekers dat het aantal Nederlanders met dementie in 2040 zal toenemen naar meer dan een half miljoen. Dit zal verder oplopen tot zeker 620.000 in 2050. Toch is Claassen hoopvol. “Ik durf wel te voorspellen dat we over twintig jaar al zullen zien dat er minder mensen Alzheimer krijgen,” zei hij eerder al tegen Scientias.nl. Of het geneesmiddel aducanumab daarvoor de eerste stap is, durft hij echter nog niet te zeggen. “Pas als echt blijkt dat het de ziekte remt kan het bijdragen,” zegt hij. “Bovendien zal het middel niet voor iedere patiënt geschikt, of beschikbaar zijn.” En dus zullen we resultaten nog even moeten afwachten.
