De kleinste planeet van ons zonnestelsel beweegt maandag voor de zon langs en dat is ook vanuit Nederland te zien.
De binnenste planeet van ons zonnestelsel schuift maandag om iets over half twee voor de zon. En daarmee begint een vrij zeldzame Mercuriusovergang, die we helaas niet volledig kunnen bewonderen; rond 16.20 uur is de overgang pas halverwege en om 16.53 zakt de zon – samen met Mercurius – achter de westelijke horizon.
Vrij zeldzaam
Het betekent dat we maandag – bij helder weer – gedurende enkele uren kunnen zien hoe Mercurius als een klein zwart stipje voor de zon langs kruipt. Het is vrij zeldzaam; de laatste Mercuriusovergang stamt alweer uit 2016 en de volgende vindt pas in 2032 plaats. Het heeft alles te maken met het feit dat we Mercurius alleen voor de zon langs kunnen zien bewegen, als de zon, Mercurius en de aarde op één lijn liggen. Rekening houdend met het feit dat Mercurius slechts 88 dagen nodig heeft om een rondje om de zon te draaien en elke 116 dagen tussen de aarde en de zon langs beweegt, zou je verwachten dat dat redelijk vaak gebeurt. Maar de baan van Mercurius ligt iets gekanteld ten opzichte van die van de aarde, waardoor Mercurius vanaf de aarde gezien vaak boven of onder de zon langs beweegt en we deze dus veel minder vaak voor onze ster langs zien schuiven.
Telescoop
Maar maandag is het dus weer zover. En ook vanuit Nederland is de planeetovergang – bij helder weer – te zien. Maar niet zonder telescoop (met zonnefilter). Mercurius is namelijk maar klein en staat op grote afstand van de aarde. Vanaf het oppervlak van onze planeet gezien, past de planeet maandag maar liefst 194 keer in de middellijn van de zon. In andere woorden: het is maar een heel klein zwart stipje. Om toch zoveel mogelijk mensen in staat te stellen de Mercuriusovergang met eigen ogen te aanschouwen, openen verschillende Nederlandse sterrenwachten, verenigingen en universiteitsobservatoria hun deuren. Nieuwsgierig? Hier kun je vinden waar je maandagmiddag welkom bent.
Tijdens de overgang houdt Mercurius slechts een fractie van het zonlicht tegen. De zon is dus nog steeds heel fel en daarom is het heel belangrijk dat je niet onbeschermd rechtstreeks in de zon kijkt. Dat kan namelijk resulteren in ernstige en permanente oogbeschadigingen. Gebruik dus altijd een telescoop met zonnefilter of een speciale zonnetelescoop.
Wanneer je maandag in staat bent om een blik op de voor de zon schuivende Mercurius te werpen, bedenk dan dat deze planeet nog veel te verbergen heeft. Doordat de planeet zich vrij dicht bij de zon bevindt, is deze lastig te bestuderen met behulp van telescopen op of nabij de aarde. Daarom zijn in het verleden ook wel een paar ruimtemissies naar Mercurius ondernomen – Mariner 10 in 1974 en MESSENGER in 2011 – maar die hebben lang niet alle geheimen van de kleine planeet kunnen onthullen. Reden genoeg voor de Europese ruimtevaartorganisatie om er nog een sonde op af te sturen: BepiColombo is momenteel onderweg en zal naar verwachting in 2024 bij Mercurius arriveren.
