Alles wijst erop dat de komeet een restant is uit de tijd dat het zonnestelsel vorm kreeg en dus zo’n 4,6 miljard jaar oud is.
Hoe ontstaat een komeet? Daar hadden onderzoekers twee theorieën over. De eerste stelde dat ze restanten waren uit de tijd dat de planeten en talloze andere hemellichamen die ons zonnestelsel rijk is, ontstonden. De tweede theorie stelt dat ze aanzienlijk jonger zijn en zijn ontstaan door botsingen tussen oudere hemellichamen zoals Transneptunische objecten (TNO’s).
Rosetta
Welke theorie klopt? Daar heeft ruimtesonde Rosetta de afgelopen twee jaar onderzoek naar gedaan. De ruimtesonde cirkelt rond komeet 67P/C-G (zie afbeelding hieronder).
Poreus
Uit het onderzoek blijkt onder meer dat komeet 67P/C-G een lage dichtheid heeft en zeer poreus is. Bovendien bestaat deze uit twee delen (een ‘kop’ en een ‘romp’) die elk sterk gelaagd zijn. Het suggereert dat de twee delen materiaal verzamelden alvorens ze samensmolten. Het feit dat de kern van de komeet zeer poreus is, toont aan dat de komeet onmogelijk materiaal kan hebben verzameld middels gewelddadige botsingen. Tijdens dergelijke botsingen zou het fragiele materiaal waaruit de komeet bestaat namelijk zijn samengeperst.
Klonters
Verder bewijs voor een geleidelijke totstandkoming van de komeet – in plaats van een gewelddadige botsing – zien onderzoekers in de aanwezigheid van ‘klonters’ op 67P/C-G. Deze klonters zijn kometesimalen – kleine komeetjes – die zijn samengeklonterd en een steeds groter wordende komeet vormden.
Gassen
Verder blijkt op het oppervlak amper of niet door vloeibaar water is aangetast. En de gassen die uit de komeet komen zetten, laten zien dat de komeet rijk is aan koolstofmonoxide, zuurstof, stikstof en argon. Het wijst er allemaal op dat kometen in extreem koude omstandigheden zijn ontstaan en het grootste deel van hun leven in kou hebben doorgebracht. Die lage temperaturen en het feit dat bepaalde soorten ijs vandaag de dag nog in de komeet te vinden zijn, wijzen erop dat de komeet over een lange periode, heel langzaam tot stand is gekomen.
Nieuw model
Samenvattend heeft het werk van Rosetta geleid tot een heel nieuw model om de totstandkoming van kometen te verklaren. Zo’n drie miljoen jaar nadat het zonnestelsel ontstond, was het gas uit de zonnenevel verdwenen en bleef alleen vast materiaal over. De reeds grote TNO’s verzamelden een groot deel van dat materiaal om te groeien. Maar zelfs nadat TNO’s een deel van het materiaal hadden opgeëist bleef er nog puin over. Dat puin kwam heel langzaam samen en leidde tot de totstandkoming van kometen. De lage snelheid waarmee het materiaal samenklonterde, leidde tot objecten met kwetsbare kernen, die bovendien een lage dichtheid hadden en zeer poreus waren. “Kometen hebben niet de kenmerken die je zou verwachten van hopen puin die het resultaat zijn van botsingen tussen grote objecten zoals TNO’s,” stelt onderzoeker Björn Davidsson. “We denken dat ze langzaam in de schaduw van de TNO’s groeiden en vrijwel onbeschadigd 4,6 miljard jaar wisten te overleven. Dit nieuwe model verklaart wat we zien in de gedetailleerde observaties van Rosetta en wat we tijdens eerdere scheervluchten langs kometen zagen.”
Het betekent dat kometen – als stokoude restanten uit de beginjaren van het zonnestelsel – een goed beeld kunnen geven van de omstandigheden in ons jonge zonnestelsel. “Kometen zijn echt de schatkamers van het zonnestelsel,” vindt onderzoeker Matt Taylor.
