Onderzoekers hebben voor het eerst het sociale leven van de grote onechte vampier vastgelegd. Tot hun verbazing bleek deze zeldzame vleermuis niet solitair te jagen, maar juist sterke familiebanden en vertederende rituelen te onderhouden.
Mensen begroeten elkaar vaak vriendelijk met een knuffel of een hand, delen eten met familieleden en vrienden, drinken samen een borrel – kortom: we zijn heel sociaal. Bij veel andere dieren geldt hetzelfde principe: veel apen vlooien elkaar, dolfijnen spelen samen in de golven en olifanten ondersteunen de zieken of zwakkeren in hun groep door ze te beschermen tegen roofdieren. Maar hoe werkt dit bij vleermuizen? Nieuwe observaties laten zien dat zelfs de grootste vleesetende vleermuis ter wereld, de grote onechte vampier, opvallend zachtaardig uit de hoek kan komen.
Onderzoek
Dat vroegen onderzoekers van het Museum für Naturkunde – Leibniz Institute for Evolution and Biodiversity Science in Duitsland zich af. Hun nachtelijke levensstijl maakt het een uitdaging om ze te bestuderen, maar toch is het Marisa Tietge en haar collega’s gelukt. De studie is gepubliceerd in het tijdschrift PLOS One.
In de studie komt naar voren dat de grootste vleesetende vleermuis ter wereld ontzettend sociaal is. Dit is uitermate verrassend, want wetenschappers dachten voorheen nog dat deze grote onechte vampieren alleen joegen. Maar nu blijkt dat families van deze soort eten delen met elkaar en onderling ook affectieve begroetingen hebben.
Tietge en haar collega’s onderzochten de vleesetende vleermuizen, die een indrukwekkende spanwijdte van wel 1 meter kunnen hebben, met bewegingsgevoelige infraroodcamera’s die ze in een holle boom in een tropisch bos in Guanacaste, Costa Rica, hadden geplaatst. Zo konden ze een familie grote onechte vampiers drie maanden lang in de gaten houden, waaruit bleek hoe sociaal ze wel niet zijn met elkaar.
Acht gedragingen
De onderzoekers categoriseerden acht gedragingen, waaronder sociale interacties, voedselvoorziening en spel. Na drie maanden filmen ontdekten de onderzoekers dat de vleermuizen heel sociaal gedrag vertonen, waaronder elkaar barmhartig verzorgen in de boomholte. Daarnaast begroeten ze elkaar met een soort knuffel, waarbij de ene vleermuis de andere begroet door zijn vleugels om het lichaam van de terugkerende vleermuis te slaan. Bij het slapengaan vormden ze zelfs een ‘knuffelbal’, waarbij ze vleugels en snuiten tegen elkaar drukten. Volgens Tietge zijn deze zachte interacties allesbehalve vanzelfsprekend. “We waren verbaasd over hoe zachtaardig en coöperatief deze toproofdieren zijn”, vertelt ze.
Samen eten en zorgen
Nog opvallender was dat volwassen vleermuizen hun prooi vrijwillig afstonden aan jongere dieren in de kolonie. Dit helpt jongen wennen aan een vleesdieet en bereidt hen voor op de jacht. Ook zagen de onderzoekers dat een volwassen mannetje voedsel doorgaf aan een zogend vrouwtje en dat de beide partners soms samen het nest uitvlogen. Dit suggereert dat partners soms samen jagen en elkaars jongen ondersteunen – een vorm van ouderlijke samenwerking die bij vleesetende zoogdieren zeldzaam is. Hiermee lijken ze veel meer op sociale zoogdieren zoals wolven of olifanten dan op solitaire jagers zoals de luipaard.
De aanwezigheid van twee jonge vleermuizen in de kolonie – die waarschijnlijk de pups zijn van het broedpaar die in verschillende jaren zijn geboren – geeft aan dat de grote onechte vampieren gedurende een langere periode in de boomholte blijven.
Ongebruikelijk sociaal roofdier
De ontdekking is bijzonder, omdat vleermuizen – zeker vleesetende soorten – meestal worden gezien als solitaire dieren. Toch blijken de grote onechte vampiers monogame paarbanden te vormen en gezamenlijk zorg te dragen voor hun jongen. Zo’n uitgebreide ouderlijke investering komt zelden voor bij vleermuizen en al helemaal niet bij een rovende soort. “Grote onechte vampiers vertonen een niveau van samenwerkend gedrag en zorg door beide ouders dat zelden wordt gedocumenteerd bij vleermuizen – een fascinerend gebied voor toekomstig onderzoek”, zegt Tietge
Tietge merkt bovendien op dat de dieren haar na verloop van tijd leken te herkennen. Waar ze aanvankelijk wegdoken of dreigende geluiden maakten, bleven ze later ontspannen zitten als ze de boomholte bezocht. Zelfs na negen maanden afwezigheid reageerden ze volgens haar alsof ze haar direct herkenden.
De knuffels, voedseluitwisseling en langdurige familierelaties wijzen erop dat sterke sociale banden cruciaal zijn voor hun overleving. Het beeld van de grote onechte vampier als solitaire, meedogenloze jager moet daarmee worden bijgesteld. Achter de krachtige tanden en de brute jachttechnieken schuilt namelijk ook een verrassend zachte, sociale kant.
