Slaap je graag met je partner, je huisdier of je knuffel? Je bent niet de enige. Veel mensen en dieren hebben een sterke behoefte aan fysiek contact tijdens de slaap. Zo sterk, dat we een slechte nachtrust voor lief nemen.
Slaap is essentieel voor onze gezondheid. Toch lukt het velen niet om de slaap te vatten. Of het nu gaat om inslapen, doorslapen of op tijd wakker worden. Dat zou wel eens aan je bedpartner kunnen liggen, stellen onderzoekers van de University of Michigan. Ze ontdekten dat muizen vaker wakker worden als ze samen slapen met andere muizen, maar daar toch voor kiezen. Ze zouden daarom net als mensen een sterke behoefte hebben aan fysiek contact tijdens de slaap, ook al kan dat hun slaapkwaliteit verminderen.
Die behoefte aan fysiek contact bij mensen zag je goed tijdens de coronapandemie, vertellen de onderzoekers, toen dat van de een op de andere dag werd verstoord. Een hand of knuffel geven om elkaar te begroeten, elkaar kort aanraken bij een leuke grap of in elkaars armen uithuilen was er daardoor lange tijd niet bij. “Tijdens de COVID-19 pandemie misten veel mensen dit soort contact. Ze hadden last van ‘somatolonging’”, vertelt Ada Eban-Rothschild die onderzoek deed naar dit fenomeen bij muizen. “Een aangeboren verlangen naar langdurig lichamelijk contact.”
Elkaar wakker maken
Om te bestuderen hoe dit fenomeen werkt, onderzoeken Eban-Rothschild en collega’s hoe muizen slapen in een groep. Ze zagen dat de muizen elkaar opzochten voordat ze gingen slapen en lekker tegen elkaar aankropen. Ook als ze de keuze kregen om in een eigen nestje te slapen. Volgens de onderzoekers laat dat zien hoe belangrijk sociaal contact is voor veel soorten. Maar samen slapen heeft ook nadelen. De muizen maakten elkaar vaak wakker, zagen de wetenschappers. Ook bij mensen is samen slapen niet altijd positief, zeker als de een de hele nacht snurkt, draait of de dekens afpakt. Dan kan dat de nachtrust flink verstoren.
Waarom kiezen mensen en andere dieren dan vrijwillig voor situaties die hun slaap kunnen schaden? “Dat weten we nog niet”, vertelt Eban-Rothschild. Ze heeft wel een aantal ideeën. “Thermoregulatie bijvoorbeeld, om warm te blijven of juist af te koelen, of om veiliger te zijn tegen roofdieren.” Toch zullen niet alleen deze praktische redenen de verklaring zijn, stelt de onderzoeker. “We ontdekten dat als muizen kunnen kiezen tussen een warme omgeving of slapen met een broer of zus ze steeds voor dat laatste kiezen. Het samen slapen gaat dus meer dan om alleen temperatuur.”
Slaapsynchronisatie
Dat zagen de onderzoekers ook door de hersenactiviteit te meten. Muizen die samen sliepen, vielen ook tegelijk in slaap, werden tegelijkertijd wakker en hun slaap was over het algemeen even diep. “Een andere verrassende bevinding was de sterke synchronisatie in de timing van de REM-slaap”, vertelt Eban-Rothschild. Dat houdt in dat de muizen ook tegelijk droomden. Dit gold overigens alleen voor mannelijke broers. Vrouwelijke zussen of muizen die elkaar niet kenden, droomden niet tegelijk. Volgens de onderzoekers suggereert dit dat de mate van synchronisatie dus ook afhangt van hoe de individuen zich voelen, zoals je veilig voelen bij elkaar.
Hoe werkt het bij de mens?
Hoewel de onderzoekers zich nu op muizen hebben gericht, kunnen ze ook wat zeggen over het slaapgedrag van de mens. “Vroeger sliepen mensen net als muizen met familieleden samen. Tegenwoordig is dat in veel culturen niet meer zo, maar slapen kinderen met knuffels, wat waarschijnlijk een soortgelijke functie heeft”, vertelt Eban-Rothschild. Ook koppels kunnen er voor kiezen om apart te slapen, stipt de onderzoeker aan, maar doen dat vaak niet. “De behoefte aan lichamelijk contact tijdens de slaap is dus duidelijk”, stelt ze. Dit vertaalt zich overigens niet per se in specifieke aanbevelingen voor menselijk slaapgedrag, benadrukt Eban-Rothschild. “Maar misschien geeft het wel aan dat we ons niet al te veel zorgen moeten maken over een gefragmenteerde slaap.”
De onderzoekers willen nog verder onderzoeken hoe het contact met een bedpartner slaap beïnvloedt bij mensen en andere dieren. Eban-Rothschild slaapt zelf namelijk ook graag knuffelend met haar partner. “Wat ongetwijfeld invloed heeft op mijn interesse in het onderwerp.” Maar ook om te kijken of er misschien methoden zijn om het beste van twee werelden te hebben.
