In de afgelopen dertig jaar is de hoogte van planten in het gebied toegenomen.
Dat concluderen onderzoekers in het blad Nature. Ze baseren zich op veldonderzoek op honderden verschillende plekken op onder meer de Arctische toendra. “We ontdekten dat de hoogte niet op slechts een paar plekken toenam, het gebeurt bijna overal op de toendra,” aldus onderzoeker Anne Bjorkman. “Als hogere planten met de huidige snelheid blijven toenemen, kan de hoogte van de plantengemeenschap tegen het eind van deze eeuw met 20 tot 60 procent toenemen.”
Inheemse en ‘nieuwe’ plantensoorten
Lang vonden we op de Arctische toendra voornamelijk lage mossen en grassen. Maar in de afgelopen dertig jaar is de hoogte van planten in het gebied dus toegenomen. Dat heeft twee redenen. Allereerst is het zo dat de inheemse planten – planten die dus van oorsprong in dit gebied voorkomen – onder invloed van klimaatverandering wat hoger worden. Daarnaast zien we dat planten aan de zuidgrens van het Arctisch gebied – die van nature een grotere hoogte bereiken dan de inheemse soorten in het Arctisch gebied zelf – door klimaatverandering oprukken naar het noorden. Een mooi voorbeeld is gewoon reukgras dat veel voorkomt in Europa, maar door klimaatverandering sinds enige tijd ook gedijt op hogere breedtes (in IJsland en Zweden, bijvoorbeeld).
Permafrost
De vegetatie in het Arctisch gebied verandert dus. En dat kan onder meer gevolgen hebben voor de permafrost: permanent bevroren grond die we in het Arctisch gebied aantreffen en die – in bevroren toestand – enorme hoeveelheden CO2 herbergt. Hogere vegetatie kan er wel eens voor zorgen dat permafrost in de winter minder snel bevriest. Hoe? Planten die hoger groeien, houden meer sneeuw vast. Die dikke sneeuwlaag isoleert de onderliggende grond, waardoor deze in de winter minder snel bevriest. De onderzoekers vrezen dat een verdere toename in het aantal hoger groeiende planten de smelt van permafrost zelfs kan versnellen en zo kan leiden tot het vrijkomen van extra CO2.
De onderzoekers keken tijdens hun studie niet alleen naar de hoogte van planten, maar ook naar andere eigenschappen en functies. Opvallend genoeg bleek alleen de hoogte van planten door de tijd heen toe te nemen. Verder kunnen onderzoekers concluderen dat de planteneigenschappen niet alleen sterk beïnvloed worden door temperatuur, maar ook door de mate waarin de grond vochtig is. “Hoewel de meeste klimaatmodellen en -onderzoeken gericht zijn op een toename in temperatuur, toont onze studie aan dat grondvochtigheid een veel grotere rol kan spelen in de verandering van planteneigenschappen dan gedacht,” stelt onderzoeker Isla Myers-Smith. “We moeten dan ook meer te weten komen over grondvochtigheid in het Arctisch gebied. De neerslag zal in deze regio waarschijnlijk gaan toenemen, maar dat is slechts één factor die van invloed is op de mate waarin de grond vochtig is.”
