Chinese kuststeden hebben inmiddels te maken met een dubbele dreiging: terwijl de zeespiegel stijgt zakken veel Chinese kusten weg.
Onderzoekers van Rutgers University komen met schrikbarend nieuws: de zeespiegel stijgt inmiddels zo hard dat Chinese kuststeden, zoals Shenzen en Shanghai, inmiddels gevaar lopen. Helaas wordt de situatie verder verergert door menselijk handelen: doordat er in dezelfde gebieden ook veel grondwater wordt weggepompt zakt de bodem langzaam naar beneden. Op basis van duizenden geologische archieven laten zij zien dat de zeespiegel sinds 1900 met ongeveer 1,5 millimeter per jaar stijgt. Het onderzoek is te vinden in Nature.
Zeespiegel
“De gemiddelde zeespiegelstijging is de afgelopen 4000 jaar nooit zo snel geweest,” zegt onderzoeker Yucheng Lin. De bevindingen maken duidelijk dat het huidige tempo echt uitzonderlijk is. Teamlid Robert Kopp benadrukt het belang van het onderzoek: “Het werk van Lin laat zien hoe geologische data ons helpen de risico’s voor kuststeden beter te begrijpen.”
Voor het onderzoek heeft het team de zeespiegelgeschiedenis van de afgelopen 12.000 jaar uitgeplozen. Helemaal terug tot aan het begin van het Holoceen, direct na de laatste ijstijd. Ze gebruikten hiervoor natuurlijke databronnen zoals oude koraalriffen en mangroven die als een soort ‘archief’ werken: ze reageren op de stand van het water, waardoor ze iets kunnen zeggen over vroegere waterstanden. Door deze ‘archieven’ te combineren met modernere gegevens konden ze het recente tempo van de zeespiegelstijging vergelijken met lange perioden in het verleden.
Volgens Lin zijn twee processen samen de grote boosdoener: thermische uitzetting van het oceaanwater en het smelten van gletsjers en ijskappen. Lin legt uit wat dit betekent: “als het warmer wordt neemt de oceaan meer ruimte in omdat het water ‘uitzet’. Door de opwarming van de aarde smelten gletsjers en ijskappen. Hierbij geldt dat gletsjers als eerste smelten omdat ze kleiner zijn dan de ijskappen, die vaak zo groot zijn als continenten.”
Bodemdaling
China heeft echter te maken met een ‘dubbele’ kwetsbaarheid. Veel van de grootste en economisch belangrijkste steden, zoals Shanghai en Shenzhen, liggen in vlakke deltagebieden die bestaan uit dikke lagen van zacht sediment. Het nadeel van die ondergrond is dat deze enorm in kan zakken door menselijk toedoen. “We hebben het natuurlijke tempo van zeespiegelstijging voor dit gebied in kaart weten te brengen,” zegt Lin. “Helaas is het zo dat menselijk ingrijpen, vooral het wegpompen van grondwater, het proces veel sneller laat gaan.”
Het geleidelijk wegzakken van het aardoppervlak wordt ook wel ‘bodemdaling’ genoemd en kan dus zowel door geologie als door mensen worden veroorzaakt. Helaas zijn de Chinezen al een tijdje bekend met dit fenomeen: in Shanghai zakten delen van de stad in de 20e eeuw al meer dan een meter naar beneden, vooral veroorzaakt door overmatig grondwatergebruik.
Deltagebieden
Lin legt uit dat deltagebieden altijd al aantrekkelijk zijn geweest voor mensen: doordat ze zo vlak zijn is het makkelijk boeren en is het bouwen van een stad minder uitdagend. Het is echter dezelfde vlakheid die ze ook heel gevaarlijk maakt: “Enkele centimeters zeespiegelstijging kunnen het overstromingsrisico in deltagebieden al sterk vergroten,” zegt Lin. Denk bijvoorbeeld maar aan de situatie in Nederland: doordat het land zo vlak is hoeven steden niet veel moeite te doen om uit te breiden. Maar het is dezelfde vlakheid die ons in de vingers gaat snijden op het moment dat de dijken het wél eens een keer begeven.
Lin gaat verder: “Deze gebieden zijn niet alleen voor China heel belangrijk; het zijn ook internationale productiehubs. Als daar kustrisico’s werkelijkheid worden heeft dat wereldwijde gevolgen.” Om overheden en planners te helpen presenteert de studie duidelijk waar de bodemdaling het sterkst is en waar maatregelen het meeste effect kunnen hebben.
Toch is er ook goed nieuws: inmiddels zijn ze in Shanghai wakker geworden. Daar nemen ze inmiddels stappen om de bodemdaling af te remmen, bijvoorbeeld door strenger grondwaterbeheer en het terugpompen van water in de grond. “Shanghai zakt nu niet meer zo snel,” zegt Lin. “Ze hebben het probleem erkend en zijn hun grondwatergebruik gaan reguleren.”
Volgens Lin hebben ook andere laaggelegen kuststeden, zoals New York, Jakarta en Manilla nog veel te leren. Want jazeker, deze steden zijn óók gebouwd op zachte ondergronden en hebben met een soortgelijk risico te maken.
Ook elke dag vers het laatste wetenschapsnieuws in je inbox? Of elke week?
Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief!
Luister ook naar de Scientias Podcast:
