Een nieuwe Hubble opname toont NGC 3511: een balkspiraalstelsel in sterrenbeeld Beker met prachtige spiraalarmen en fel oplichtende waterstofnevels.
De Hubble ruimtetelescoop heeft een spectaculair nieuw beeld gemaakt van NGC 3511, een balkspiraalstelsel in het sterrenbeeld Beker (Crater), gelegen op een afstand van ongeveer 43 miljoen lichtjaar van aarde. Met een geschatte diameter van circa 107.000 lichtjaar is het stelsel ruwweg even groot als onze eigen melkweg. NGC 3511 staat niet alleen. Het vormt een paar met NGC 3513, een kleiner balkspiraalstelsel ongeveer 130.000 lichtjaar ervandaan verwijderd. Samen met het zwakke stelsel ESO 502-024 maken ze een klein groepje sterrenstelsels, de NGC 3511-groep:
Spiraalstelsel NGC 3511 (links) valt op door zijn diffuse, onregelmatige spiraalarm patroon. Twee brede spiraalarmen kronkelen rond een elliptische, zwakke centrale verdikking (de ‘bulge’). We zien het stelsel gekanteld onder een hoek van ongeveer 70° ten opzichte van ons gezichtspunt. Daardoor valt zowel de afgeplatte schijf als de structuur van de armen goed op. De nieuwe opname, gemaakt door Hubble, toont dit sterrenstelsel veel gedetailleerder en in al zijn pracht:
Langs de armen zijn donkerbruine stofbanen te onderscheiden, waarin stof en gas jonge stervorming toestaat maar verhuld blijft in ons zichtveld. Het in dit sterrenstelsel voornaamst uitgezonden licht heeft een opvallend blauwe tint, afkomstig van vele hete, jonge sterren. De felroze vlekken langs de spiraalarmen zijn waterstof HII-emissie regio’s die, naast het blauw van sterrenlicht, rood opgloeien door de intense UV-straling van actieve stervormingsprocessen. De centrale bulge, het centrum van het stelsel dus, straalt relatief zwak. Deze kenmerken passen bij de classificatie van NGC 3511 als een HII-regio sterrenstelsel, waarin de kern niet actief straalt zoals dat bij Seyfert sterrenstelsel wel het geval is.
Een HII-regio sterrenstelsel is een type sterrenstelsel dat gedomineerd wordt door gebieden met actieve stervorming. Deze gebieden bevatten veel geïoniseerd waterstofgas (HII-regio’s) dat oplicht door de intense ultraviolette straling van jonge, hete sterren. Een Seyfert sterrenstelsel is daarentegen een type stelsel met een (zeer) actieve galactische kern: de centrale regio zendt enorme hoeveelheden straling uit, vermoedelijk veroorzaakt door een superzwaar zwart gat dat materie opslokt. NGC 3511 werd voorheen geclassificeerd als een Seyfert-stelsel, maar op basis van gedetailleerder observaties en zijn emissiespectra (alleen smalle emissielijnen zonder een krachtige emissie uit de kern van het stelsel) werd NGC 3511 later alsnog geclassificeerd tot een HII-regio sterrenstelsel.
De Hubble-waarnemingen van NGC 3511 waarvan bovenstaande foto het resultaat is, maken deel uit van een omvangrijker onderzoeksprogramma naar de stervormingscyclus in nabije sterrenstelsels. Voor dit project legt Hubble 55 relatief dichtbij gelegen sterrenstelsels vast met behulp van meerdere kleurfilters. Bij NGC 3511 zijn vijf verschillende belichtingen gecombineerd, waaronder ultraviolet, zichtbaar en nabij-infrarood licht. Door dergelijke meerkleurige opnames kan Hubble de verhoudingen tussen gas, stof en sterren in kaart brengen en de leeftijden van de sterrenpopulatie bepalen. Deze aanpak helpt astronomen de stervormingsgeschiedenis en evolutie in dergelijke stelsels te ontrafelen.
Wil je meer recentere inzichten lezen over waarom het ene sterrenstelsel veel, en het andere juist weinig sterren produceert, ongeacht de vorm of grootte, lees dan ons artikel van drie dagen geleden door hier te klikken.
De nieuwe Hubble-opname van NGC 3511 geeft een inkijkje in de rijke structuur van dit balkspiraalstelsel en zijn omgeving. We zien duidelijke spiraalarm patronen met stofbanen en kleurrijke stervormingsregio’s, dankzij het gebruik van specifieke roodfilters. Dergelijke gedetailleerde waarnemingen versterken ons begrip van hoe spiraalvormige sterrenstelsels als NGC 3511 evolueren en nieuwe sterren voortbrengen. Deze foto laat daarmee zowel de schoonheid als de wetenschap van het heelal zien.
Wil je de foto van Hubble op zeer hoge resolutie downloaden en bekijken, klik dan hier. Of bekijk de foto in ESA Skyview door hier te klikken.
