De kip is niet het meest tot de verbeelding sprekende dier, toch kan de vogel maar liefst zeven verschillende emoties uitdrukken. Daarbij zet hij zijn veren op en begint zelfs te blozen.
Van vogels is bekend dat ze de veren op hun kop bewegen en hun huid laten verkleuren waardoor ze een andere gezichtsuitdrukking krijgen, maar tot nu toe was onduidelijk of ze daarmee – net als mensen – emoties uitdrukken. Om daarachter te komen filmden de onderzoekers achttien tamme kippen van twee rassen, terwijl ze rondscharrelden op een boerderij in Frankrijk. Daarnaast filmden ze de kippen terwijl iemand ze ving en vasthield en als ze werden beloond met een lekker hapje.
Tevreden kippetjes
Daarbij keken de onderzoekers naar de positie van de kopveren en de kleur van de huid op hun gezicht in zeven situaties die verschilden in emotie en opwindingsniveau. Zo poetsen vogels hun veren als ze ontspannen en tevreden zijn. Krijgen ze eten dan voelen ze zich over het algemeen opgewonden en gelukkig. Worden ze gevangen dan gaat het stressniveau omhoog en zijn ze angstig.
De positie van de veren op hun kop en de kleur van hun huid varieert dus in verschillende contexten. Opgezette veren wijzen voornamelijk op tevredenheid, terwijl kippen met blozen laten zien dat ze bang of juist blij en opgewonden zijn. Hun huid verkleurde een beetje in situaties die zowel opwinding als een positieve emotie veroorzaakten. De mate waarin een kip bloost, geeft dus subtiele emotionele veranderingen weer.
Overvliegende vliegtuigen
Aan Scientias.nl vertelt onderzoeker Aline Bertin van de Université de Tours over de resultaten. “Ik dacht eerst dat het meest opmerkelijke hun vermogen was om binnen enkele seconden heel rood te worden als iets hen stoorde, maar achteraf denk ik dat het nog opmerkelijker is om te zien hoe hun huid lichter wordt als ze heel rustig zijn. Veel mensen die kippen hebben, kunnen ze min of meer rood zien worden, maar je moet echt de tijd nemen en een vertrouwensband opbouwen om te zien dat het gebeurt als ze naast je rusten of zich laten aaien.”
Wat de veren betreft komen de resultaten overeen met die van eerder onderzoek bij papegaaien. “Opgezette kopveren komen vaker voor in positieve situaties”, legt Bertin uit. “Ons werk toont aan dat kippen hun emoties kunnen uitdrukken met een complexiteit die gelijk is aan die van papegaaien. Dat wil zeggen dat er zowel een fysiologische reactie optreedt in de vorm van blozen als een gedragsrespons door verenbewegingen. Het is al lang bekend dat de kleur van de huid de gezondheid van de kip aantoont. Zieke kippen hebben een bleke of zelfs blauwige huid die nauwelijks van kleur verandert. Ons werk toont aan dat bij gezonde dieren kleurveranderingen binnen enkele seconden optreden. Dit betekent dat de huidskleur van kippen constant kan veranderen afhankelijk van hun activiteiten of omgevingsprikkels.”
Maar het meest verrassende was nog wel om te zien hoe sterk kippen reageren op de geringste gebeurtenis in hun omgeving. “Ze reageren op overvliegende vliegtuigen, op de roep van haviken, op vlinders die voor hun snavels voorbij vliegen… Dit wordt niet in de studie beschreven, maar we observeerden ook aanzienlijke verschillen tussen elke kip binnen de groep. Sommige kippen schrikken heel gemakkelijk van het minste geluid, terwijl anderen veel minder heftig reageren”, vertelt de onderzoeker.
Net mensen
Het is voor het eerst dat de gezichtsuitdrukkingen van een kip zijn onderzocht. Kippen blijken dus net als mensen en andere zoogdieren hun emoties te tonen aan de hand van verschillende uitdrukkingen. Met deze informatie kan het welzijn van pluimvee op boerderijen worden verbeterd, stellen de onderzoekers. “Het blozen van de huid van de tamme kip biedt een venster naar hun emoties”, klinkt het. “Voor de huiskip denken wij dat dit onderzoek kan helpen om beter te beoordelen hoe ze hun omgeving waarnemen, zoals de aanwezigheid van een mens. Een toestand van kalmte en tevredenheid is ook belangrijk om te achterhalen hoe het staat met hun welzijn. De resultaten kunnen uiteindelijk helpen om hun leefruimte beter in te richten en hun welzijn te bevorderen”, aldus Bertin.
Op zoek naar een blozende kip
Ook mensen thuis kunnen de emoties van een kip merken als ze een beetje hun best doen. “Mensen die veel met kippen omgaan, kunnen al een idee krijgen van hun opwindingsniveau door naar hun gedrag te kijken en het lawaai dat ze produceren. Maar door eerst de tijd te nemen om de dieren zonder beweging en in een rustige staat te observeren, denk ik dat ze ook kleurveranderingen vrij gemakkelijk kunnen waarnemen”, besluit de onderzoeker.
