Kinderen blijken nieuwsgieriger dan apen: een aap wil eerst weten of er wat te halen valt

Kleine kinderen gaan maar wat graag op onderzoek uit. Zonder specifiek doel trekken ze laadjes open of kijken in kastjes om per ongeluk zomaar op de snoeptrommel te stuiten. Apen daarentegen blijken veel minder nieuwsgierig, tenzij ze zeker weten dat er wat te halen valt.

Dat blijkt althans uit experimenten van Duitse en Amerikaanse onderzoekers. Zij lieten volwassen chimpansees, gorilla’s, bonobo’s en orang-oetans kiezen tussen twee plastic kopjes die op zijn kop stonden. De ene was transparant en bevatte een kleine beloning, de andere was niet doorzichtig en verborg een grotere beloning. Kinderen tussen de 3 en 5 jaar oud kregen dezelfde taak.

Kinderen houden van verrassingen
“Zo wilden we het gedrag van mensapen en kinderen met elkaar vergelijken”, legt onderzoeker Alejandro Sánchez-Amaro van het Duitse Max Planck Institute uit aan Scientias.nl. “Wat doen verschillende apensoorten en kinderen als ze de keuze hebben tussen een herkenbare en een onbekende beloning?” De resultaten waren opmerkelijk: “De apen bleken totaal geen interesse te hebben in de onzekere inhoud en hadden nadien dus geen idee wat eronder schuilging. Kinderen daarentegen kozen er regelmatig voor om de zekere beloning te laten schieten voor een verrassing.”

In de volgende fase van het onderzoek kregen de deelnemers te zien dat er onder andere ondoorzichtige bakjes – van verschillende groottes, kleuren en materialen – telkens mooie beloningen verstopt lagen. “Dit veranderde de keuzes van de mensapen enorm. Toen het experiment werd herhaald, kozen zij opeens heel vaak voor de ondoorzichtige bakjes, ook al zagen ze er heel anders uit dan voor de interventie. Opvallend is dat de keuzes van de kinderen niet of nauwelijks veranderden: ze gingen nog steeds meestal voor de onzekere keuze, maar af en toe draaiden ze de doorzichtige kop om en kozen ze de bekende beloning”, aldus de onderzoeker.

Grote ommezwaai
In totaal ging in de eerste fase bijna 80 procent van de kinderen minstens één keer voor de ondoorzichtige kop. Bij de apen was dat maar 24 procent. Na de interventie bedachten de apen zich: bijna 9 op de 10 kozen minstens één keer voor het ondoorzichtige kopje.

Kinderen blijken dus meer zin te hebben om het onbekende te ontdekken dan apen, of ze zijn tenminste minder risicoavers, concluderen de onderzoekers. “Kinderen waren meer geneigd om de onbekende optie te ontdekken dan de apen als er verder geen informatie beschikbaar was. Pas nadat we onthuld hadden wat er in de ondoorzichtige koppen zat – en bleek dat ze een betere beloning opleverden – kwamen de apen over hun risicoaversie heen en kozen ze alsnog voor de niet-transparante kop. Kinderen bleven doorgaan met exploreren en diversifieerden hun opties”, klinkt het.

Verklaring voor verschillen
Sánchez-Amaro verklaart: “Apen en kinderen zijn duidelijk anders in hun behoefte om het onbekende te ontdekken, oftewel in hoe ze omgaan met onzekerheid. Kinderen zijn nieuwsgierig naar onbekende opties, terwijl apen meer informatie nodig hebben over de verschillende mogelijkheden. Dan zien ze mogelijk een relatie tussen de objecten, misschien door analoog redeneren, waardoor ze de ondoorzichtige kop kiezen en zo hun beloning maximaliseren, omdat die kop altijd beter is dan de transparante.”

Waarom zijn kinderen meer dan apen gemotiveerd om het onbekende te ontdekken? Dat vindt de onderzoeker moeilijk te zeggen. “Mogelijk komt het door hun ervaring met door mensen gemaakte voorwerpen, zoals het ontdekken van de inhoud van een Kindersurprise-ei, maar op zich komen deze apen ook relatief vaak in aanraking met voorwerpen van mensen. Een andere mogelijke verklaring is dat apen in het algemeen meer risicoavers zijn en voor de veilige optie kiezen tot ze een duidelijkere prikkel krijgen om te exploreren.”

Jonge apen
De onderzoeker was wel verbaasd over hoe de keuze van de apen totaal veranderde, nadat ze wisten dat de beloning groter was als ze voor de ondoorzichtige kop zouden kiezen. “Het was verrassend dat verschillende apen compleet veranderden van nul keer kiezen voor de ondoorzichtige kop naar 90 tot 100 procent van de tijd na de interventie. Kinderen daarentegen deden de experimenten op een veel speelsere en explorerende manier. Ze kozen de transparante kop vaak in een later stadium.”

In dit onderzoek is alleen gekeken naar jonge kinderen versus volwassen apen. “De apen die aan het onderzoek meededen, waren allemaal volwassen. Het lijkt me belangrijk om in vervolgstudies te focussen op de ontwikkeling van nieuwsgierigheid bij mensapen, en daarbij ook te kijken naar onvolwassen dieren. Het zou goed kunnen dat jongere apen van begin af aan al vaker gaan kiezen voor de ondoorzichtige bakjes.”

Bronmateriaal

"Comparative curiosity: How do great apes and children deal with uncertainty?" - PLoS ONE
Interview met onderzoeker Alejandro Sánchez-Amaro van het Duitse Max Planck Institute en de Amerikaanse University of California San Diego
Afbeelding bovenaan dit artikel: Leningrad1975 / Getty (via Canva.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd