Nederlandse kinderen lezen steeds minder en ook hun leesvaardigheid gaat achteruit. Daarmee scoren we zelfs beneden gemiddeld in Europa. Volgens het Expertisecentum Nederlands leest 63 procent van de 10-jarigen minder dan een half uur per dag. Dat is zonde, want wie op jonge leeftijd veel leest, heeft daar later veel profijt van.
Uit een studie van onder meer Cambridge komt naar voren dat kinderen die urenlang met plezier een boek lezen beter scoren op cognitieve tests. Het optimum blijkt rond de twaalf uur lezen per week te liggen. Bij deze boekenwurmen werd naast goede testscores ook een sterk verbeterde hersenstructuur waargenomen op hersenscans. Maar te veel lezen is ook niet goed, laten de scans zien. De onderzoekers speculeren dat deze kinderen te weinig aan sociale interactie, beweging en sport doen en zodoende de positieve effecten daarvan mislopen.
De impact van lezen
Veel kinderen lezen met plezier een boek. Voor sommigen is het zelfs een tijdverslindende hobby. Een taal spreken en begrijpen zijn vaardigheden die kinderen al op jonge leeftijd spelenderwijs onder de knie krijgen, maar lezen vergt actieve training en lukt daarom pas op latere leeftijd. Ons brein ontwikkelt zich enorm gedurende de jonge jaren. Daarom is het zo belangrijk om gedrag aan te leren dat een positieve invloed heeft op onze hersenen. Maar tot voor kort was het onduidelijk wat de impact is van lezen op jonge leeftijd.
Deze nieuwe studie brengt daar verandering in. De onderzoekers gebruikten data van meer dan 10.000 Amerikaanse jongvolwassenen. Ze konden putten uit een schat aan klinische interviews, cognitieve tests, mentaal en gedragsonderzoek en hersenscans. Er waren kinderen bij die al rond hun tweede levensjaar begonnen te lezen, anderen pas op hun negende en sommigen lazen helemaal nooit in hun vrije tijd. De wetenschappers hebben in hun analyse zo goed mogelijk rekening gehouden met belangrijke factoren, zoals de socio-economische achtergrond van de kinderen.
Minder staren naar een beeldscherm
Van de onderzochte kinderen had iets minder dan de helft geen of weinig ervaring met lezen als hobby, of ze pakten pas veel later in hun ontwikkeling een boek op voor hun plezier. De rest las voor hun twaalfde verjaardag wel regelmatig (minstens drie jaar lang) een boek. Het team vond een sterke link tussen vroeg beginnen met hobbylezen en hogere cognitieve testscores in de puberteit op het gebied van verbaal leren, geheugen- en spraakontwikkeling en schoolprestaties. Deze kinderen voelden zich mentaal ook beter, bleek uit verschillende tests en interviews met ouders en leraren. Ze hadden minder last van stress, depressies, agressie en gedragsproblemen, terwijl hun aandachtsspanne beter was. Ook staren regelmatig lezende kinderen in hun puberteit minder naar een beeldscherm (tv, smartphone of tablet) en slapen ze zowel door de week als in het weekend langer.
Grotere hersenen en ontwikkelingsvoorsprong
De hersenen van kinderen die op vroege leeftijd begonnen met hobbylezen waren beter ontwikkeld. Op de scans was duidelijk te zien dat het volume van allerlei hersengebieden gemiddeld groter was, waaronder specifieke delen die een belangrijke rol spelen bij hogere cognitieve functies. Ook gebieden die te maken hebben met mentale gezondheid, gedrag en aandacht waren bovenmatig ontwikkeld. “Lezen is niet alleen een plezierig tijdverdrijf. Het idee dat een boek oppakken de creativiteit en het denken stimuleert, is breed gedragen. Ook werkt het stressverlagend en empathieverhogend. Maar daarnaast hebben we hard bewijs gevonden dat hobbylezen bij kinderen zorgt voor een ontwikkelingsvoorsprong, waarbij het geheugen, de geestelijke gezondheid en de hersenstructuur verbeteren. Dit zijn allemaal cruciale factoren voor het welzijn en voor toekomstige leerprocessen”, legt professor Barbara Sahakian van Cambridge uit.
Teveel van het goede
Rond de twaalf uur lezen per week bleek de optimale hoeveelheid. Boven deze grens werden geen positieve effecten meer gemeten. Sterker nog, het effect liep voor deze groep zelfs terug. Volgens de onderzoekers komt dit mogelijk doordat deze kinderen te weinig beweging en sociale interactie hebben. Sport en afspreken met vriendjes zijn ook activiteiten die cognitief stimulerend werken, en dat missen zij in hun leven.
“We moedigen ouders aan om er alles aan te doen om de liefde voor lezen al op jonge leeftijd aan te wakkeren bij hun kinderen. Als dit lukt, zullen ze niet alleen met plezier boeken lezen, maar verbetert dit ook nog eens hun cognitieve ontwikkeling. Ze zullen hun hele leven plezier hebben van hun leeshobby en als ze volwassen zijn hier nog steeds de vruchten van plukken”, zegt professor Jianfeng Feng uit Shanghai.
