Sokken aan de schouw, een boom in huis, wachten op een man in een arrenslee, liedjes zingen op straat en twee dagen lang bij familie op schoot. We zijn toch eigenlijk maar een raar volkje. Zeker tijdens kerst. Want waar komen al die gezellige, maar gekke gewoontes vandaan?
Wat vieren we met kerst?
Met kerst vieren we de geboorte van het kindje Jezus. Dit maakt deel uit van de christelijke traditie. De mensen zijn zondig en kunnen niet door eigen verdienste met zichzelf en God in het reine komen. Daarom stuurde Hij Zijn Zoon: Jezus Christus. Jezus nam de zonden van mensen op zich en leefde zelf een leven zonder zonden. Op 33-jarige leeftijd wordt hij ter dood gebracht en sterft Hij voor de zonden van alle mensen die in Hem geloven.
En waarom vieren we dat op 25 en 26 december?
Waarschijnlijk omdat de christenen mee wilden liften op één van de zeer populaire Romeinse feesten: de Perzische Zonnedienst. Dit feest werd op 25 december gevierd. In het westen van Europa ging het op een soortgelijke manier: de Germanen hielden tussen 25 december en Driekoningen een Midwinterfeest. De christelijke Germanen besloten ‘hun’ feest op diezelfde dag te vieren. Overigens vieren niet alle mensen eind december kerst. De Armeense christenen hebben zich niet aan de Romeinse feesten gestoord en vieren kerst – tot op de dag van vandaag – op 6 januari.
Waar komt de kerstboom vandaan?
Dat is niet helemaal duidelijk. Volgens de één zijn de Germanen ermee begonnen. Zij hingen groene twijgen in huis en lieten zoveel mogelijk licht aan om de boze geesten te verjagen. Anderen menen dat het een winterse versie van de meiboom is. Voor christenen heeft de boom vaak een andere betekenis: het is een symbool van licht en licht staat dan weer voor de geboorte van Jezus Christus, hun Verlosser.
En hulsttakjes dan?
Die werden in het Romeinse rijk gebruikt om anderen alle goeds toe te wensen. De takjes werden dan tijdens de feesten Saturnaliën (van 17 tot 24 december) naar vrienden, familie en kennissen gestuurd.
Wanneer werd de Kerstman geboren?
Waarschijnlijk stamt hij af van Sinterklaas. Het erfgoed van de Goedheiligman werd in 1611 door Nederlanders ingescheept en meegenomen naar Nieuw Amsterdam in Amerika. Sinterklaas werd als beschermheilige van de stad ingesteld. Na het vertrek van de Nederlanders besloten de Amerikanen de Nederlandse Goedheiligman te houden. Zijn naam werd echter veramerikaniseerd: Santa Claus.
Waar woont de Kerstman?
Veel mensen denken dat de Kerstman op de noordpool woont, maar dat is niet waar. De rendieren – echte graseters – kunnen daar namelijk niet leven. De Kerstman woont daarom in de Finse provincie Lapland. In het plaatsje Rovaniemi, om precies te zijn. U kunt hem daar ook werkelijk bezoeken; er is een Santapark gevestigd.
Hoe komt de Kerstman dan in Europa terecht?
Dat hebben we aan Coca Cola te danken. Zij ontwikkelden in 1931 een promotiecampagne met daarin een hoofdrol voor de Kerstman. De Amerikaanse Sinterklaas kreeg het uiterlijk waaraan we hem nu nog kunnen herkennen: een rood pak, een baard en een dikke buik. Het Amerikaanse leger bracht Coca Cola en de Kerstman tijdens de Tweede Wereldoorlog mee naar Europa.
Waar komen de arrenslee, elfjes en rendieren vandaan?
Die elementen komen zeker niet uit de Nederlandse cultuur, maar zijn – door de jaren heen – door anderen aan het verhaal toegevoegd. Veel van deze kenmerken werden door schrijvers bedacht, de wereld in geslingerd en door anderen overgenomen. Zo beschreef Washington Irving in zijn boek ‘A history of New York’ hoe Santa Claus in een karretje door de stad reed. Clement Moore borduurde daar jaren later op verder in zijn boek ‘Twas the night before Christmas’. Hij maakte van het karretje een arrenslee en gaf de Kerstman acht vliegende rendieren mee. Ook introduceerde hij de mythe dat de Kerstman door de schoorsteen glijdt en kindersokken vult.
Hoe heten de rendieren?
Rudolf, Blitzen, Comet, Dancer, Dasher, Cupid, Donner, Vixen en Prancer. Rudolf is er trouwens pas later bij gekomen. Moore creëerde zijn rendieren in 1821, maar Rudolf werd daar pas in 1939 aan toegevoegd. Het verhaal gaat dat de Kerstman Rudolf – met zijn lichtgevende neus – nodig had om hem in het donker en met mist de weg te wijzen.
Hoe doet de Kerstman het in Nederland?
Wel redelijk, maar het lijkt erop dat hij fikse concurrentie ondervindt van zijn alterego: Sint Nicolaas. De Goedheiligman heeft bijvoorbeeld al sinds 1888 een eigen intocht die de laatste decennia live op televisie wordt uitgezonden. De Kerstman kan daar alleen nog maar van dromen: zijn eerste intocht in Nederland was in 2006 en de nationale omroepen hebben nog steeds geen interesse voor de poolbewoner.
Bestaat de Kerstman?
Misschien. Waarschijnlijk niet. Want, laten we ons even bij de feiten houden, hoe moet een man van zijn leeftijd in 31 uur (lang leve het tijdsverschil) 90 miljoen huishoudens van cadeaus voorzien? Uit onderzoek blijkt dat dat alleen kan als de beste man met een snelheid van 1046 kilometer per seconde (3000 keer sneller dan geluid) door het luchtruim zoeft en per seconde ruim 823 bezoeken aflegt. Conclusie: als de Kerstman bestaat, dan houdt hij zich in ieder geval niet aan de verkeersregels! Anderzijds brengt hij zoveel moois en gezelligheid mee, dat we hem dat graag vergeven.
