Atoombommen zijn de gruwelijkste oorlogswapens die de mensheid ooit heeft bedacht. Ze veroorzaken niet alleen direct grote schade aan mens en milieu, maar kunnen ook jaren later nog vele levens eisen door bijvoorbeeld hongersnood.
Meer dan 5 miljard mensen sterven van de honger als er een grote kernoorlog uitbreekt tussen de VS en Rusland. Dat blijkt uit een wereldwijde studie onder leiding van klimaatwetenschappers van Rutgers, die een schatting maakten van de opbrengst van oogsten na het conflict.
“De data vertellen ons één ding: we moeten voorkomen dat er ooit een nucleaire oorlog uitbreekt”, zegt Alan Robock, klimaatprofessor aan de Rutgers University. Het grote probleem, behalve de straling zelf natuurlijk, is het roet dat in de atmosfeer belandt door de grote branden die ontstaan na het afvuren van atoombommen. Dit roet blokkeert het zonlicht waardoor gewassen minder goed groeien. De onderzoekers gingen uit van zes oorlogsscenario’s en berekenden voor ieder scenario de hoeveelheid roet en de impact daarvan op de oogsten wereldwijd.
Zwartste scenario
Het zwartste scenario is een grote kernoorlog tussen de Verenigde Staten en Rusland, maar er zijn ook kleinere oorlogen mogelijk tussen India en Pakistan bijvoorbeeld. Rekening houdend met ieders nucleaire wapenarsenaal konden de wetenschappers zo uitrekenen hoe groot de hongersnood zou worden na een kernoorlog.
Ze voerden de data in het Community Earth System Model in, een veelgebruikte tool om klimaatverandering te voorspellen. Daarmee kon worden ingeschat hoe groot de oogst per land zou worden van belangrijke gewassen, zoals mais, rijst, tarwe en sojabonen. Ook raamden ze hoeveel vee en vis er in leven zou blijven.
90 procent minder voedsel
Zelfs in het beste scenario – een lokale oorlog tussen India en Pakistan – nam de wereldwijde voedselproductie met 7 procent af in de vijf jaar na het conflict. In het ergste scenario – een volledige kernoorlog tussen Rusland en de VS – daalde de voedselproductie drie tot vier jaar na de oorlog met maar liefst 90 procent.
De oogst gaat het meest achteruit in landen op middelhoge tot hoge breedtegraden, zoals Rusland en de VS, maar ook Nederland. Vooral eerst genoemden zijn belangrijk voor de export van voedsel, waardoor er mogelijk uitvoerrestricties komen. Met name landen, die afhankelijk zijn van import komen dan in de problemen. Denk aan landen in het Midden-Oosten en Afrika.
Catastrofale ontwrichting
Het zou leiden tot een catastrofale ontwrichting van de wereldwijde voedselmarkt, concluderen de onderzoekers. Zelfs een afname van de oogst met 7 procent leidt al tot grote problemen. Maar een grote kernoorlog tussen Rusland en de VS stort meer dan 75 procent van de wereldbevolking binnen een paar jaar in hongersnood.
De onderzoekers keken nog of het zin heeft om voedselverspilling tegen te gaan of voedsel bestemd voor vee aan mensen te geven, maar de effecten waren minimaal bij de ergste scenario’s.
Ozonlaag vernietigd
En dan zijn bij dit onderzoek nog niet eens alle factoren meegerekend. “De ozonlaag zou bijvoorbeeld vernietigd kunnen worden door de opgewarmde stratosfeer, waardoor meer ultraviolet licht de aarde bereikt. We weten nog niet wat voor impact dat heeft op de voedselproductie”, vertelt hoofdauteur Lili Xia van Rutgers, wiens studie in vakblad Nature Food verscheen.
Klimaatwetenschappers van de University of Colorado, die ook meewerkten aan de studie, ontwikkelen nu een model om roet te meten in specifieke steden, zoals Washington. Door de situatie in gebouwen in kaart te brengen, ontstaat een accurater beeld van hoeveel rook er vrijkomt bij grote branden.
Verbod op kernwapens
Maar Robock zegt dat wetenschappers nu al genoeg informatie hebben om te weten dat een kernoorlog van wat voor omvang dan ook het voedselsysteem op aarde zou vernietigen, waarbij miljarden mensen zullen sterven.
“Als kernwapens bestaan, kunnen ze worden gebruikt. En de wereld is al enkele keren dichtbij een kernoorlog geweest”, zegt Robock. “Een verbod op atoombommen is de enige langetermijnoplossing. Het VN-verdrag voor een verbod op kernwapens is door 66 landen geratificeerd, maar geen van de negen nucleaire grootmachten heeft getekend. Ons werk maakt duidelijk dat het tijd is voor die negen landen om naar de wetenschap en de rest van de wereld te luisteren.”
