De waarnemingen van planetoïde 2024 YR4 met de James Webb-ruimtetelescoop zullen helpen om zijn grootte en baan nauwkeuriger te bepalen.
Eind december stuitten astronomen op een opmerkelijke planetoïde: 2024 YR4. Hoewel de kans klein is, zou deze ruimterots in 2032 zomaar eens de aarde kunnen raken. Aanvankelijk werd die kans op 1,2 procent geschat, maar na verdere vervolgwaarnemingen is die kans verdubbeld. En daarom willen onderzoekers de hulp van James Webb inschakelen om meer over de ruimterots te weten te komen.
Verdubbeling
Zodra astronomen een nieuwe ruimterots spotten, houden ze hem scherp in de gaten om zijn koers in kaart te brengen. In eerste instantie leek de kans dat hij de aarde zou raken slechts zo’n 1 procent, maar na meer metingen is dat risico inmiddels meer dan verdubbeld. Op dit moment is de kans dat hij op 22 december 2032 de aarde raakt gestegen naar 2,3 procent.
While still an extremely low possibility, asteroid 2024 YR4's impact probability with Earth has increased from about 1% to a 2.3% chance on Dec. 22, 2032. As we observe the asteroid more, the impact probability will become better known. More: https://t.co/VWiASTMBDi pic.twitter.com/Z1mpb4UPaC
— NASA Asteroid Watch (@AsteroidWatch) February 7, 2025
Geen paniek
Overigens hoeven we hier niet gelijk van wakker te liggen. Hoewel de kans op een inslag is toegenomen, is de kans dat de planetoïde de aarde gewoon mist nog altijd 98 procent. Astronomen doen er bovendien alles aan om zijn baan nauwkeuriger te berekenen en het risico volledig uit te sluiten. Maar over een paar maanden verdwijnt de ruimterots uit het zicht, waardoor een kleine onzekerheid kan blijven bestaan tot hij in 2028 weer opduikt. “De kans op een inslag is minimaal, en zelfs als het gebeurt, zouden de gevolgen beperkt blijven tot een lokaal gebied”, schrijft ESA in een verklaring. “Toch is de situatie serieus genoeg om de aandacht te trekken van de internationale gemeenschap voor planetaire verdediging.”
Impact
Astronomen wereldwijd gebruiken geavanceerde telescopen om de baan van de planetoïde zo precies mogelijk te meten. Maar alleen weten of de planetoïde de aarde zou kunnen raken, zegt nog niets over de impact. Om het risico van 2024 YR4 goed in te schatten, hebben we een nauwkeurigere schatting van zijn grootte nodig.
Grootte
De huidige schatting ligt tussen de 40 en 90 meter, en die is sinds de ontdekking in december 2024 nauwelijks veranderd, ondanks tal van vervolgwaarnemingen. Dit komt omdat astronomen de planetoïde momenteel alleen kunnen bestuderen aan de hand van het zichtbare licht dat hij van de zon weerkaatst. Over het algemeen geldt: hoe helderder een planetoïde, hoe groter hij is. Maar dit hangt sterk af van hoe reflecterend het oppervlak is. Zo zou 2024 YR4 bijvoorbeeld 40 meter groot kunnen zijn en veel licht reflecteren, of 90 meter groot en weinig licht reflecteren. Het is dus cruciaal om een nauwkeurigere schatting van de grootte van 2024 YR4 te krijgen, omdat het risico van een planetoïde van 40 meter heel anders is dan dat van een van 90 meter.
James Webb
Daarom schakelen onderzoekers nu de hulp in van de krachtige James Webb-ruimtetelescoop. “Webb kan het infrarode licht (warmte) opvangen dat 2024 YR4 uitstraalt, in plaats van alleen het zichtbare licht dat de planetoïde weerkaatst”, schrijft ESA. “Infraroodmetingen bieden een veel nauwkeuriger idee van de grootte van een planetoïde.’ Astronomen zullen Webb’s MIRI-instrument gebruiken om de grootte van de planetoïde veel preciezer te schatten. Deze gegevens worden vervolgens door ESA, NASA en andere organisaties gebruikt om het risico beter in te schatten en mogelijke maatregelen te bepalen. Metingen van Webb’s NIRCam-instrument zullen de thermische gegevens van MIRI aanvullen en extra informatie leveren over de positie van de planetoïde zodra deze buiten het bereik van telescopen op aarde komt.
Maart
De onderzoekers hebben er haast bij. Zo vindt de eerste reeks waarnemingen begin maart plaats, precies op het moment dat de planetoïde voor Webb zichtbaar wordt en op zijn helderst is. De tweede reeks waarnemingen volgt in mei. Astronomen zullen deze latere metingen gebruiken om te onderzoeken hoe de temperatuur van 2024 YR4 verandert terwijl hij verder van de zon afdrijft, en om de laatste gegevens over zijn baan te verzamelen totdat hij in 2028 weer in zicht komt.
Plan van aanpak
Het doel van de vervolgwaarnemingen met Webb is om uiteindelijk alle onzekerheden weg te nemen. Maar zelfs als dat niet lukt, hebben we nog altijd jaren de tijd om 2024 YR4 verder te onderzoeken en een plan van aanpak te bedenken. En zelfs in het slechtste geval is de planetoïde niet groot genoeg om echt catastrofale schade te veroorzaken. Het grootste risico zou zijn als het in een dichtbevolkt gebied terechtkomt. Gelukkig zouden we genoeg tijd hebben om mensen uit de gevaarlijke zone te evacueren.
Daarnaast is het goed om te bedenken dat de vroege berekeningen van de baan nog flink kunnen veranderen. De kansen kunnen tijdelijk weer stijgen, maar de meest waarschijnlijke uitkomst is dat de kans op een impact uiteindelijk helemaal verdwijnt.
