Stel je voor: je ligt ’s nachts in bed en blijft maar piekeren over dat ene gesprek op dat feestje. Gedachten als “Had ik dat wel moeten zeggen?” of “Wat zouden ze nu van me denken?” blijven door je hoofd razen. Hoe je het ook probeert, je kunt er maar niet mee stoppen. Onderzoekers hebben nu eindelijk ontdekt waarom.
Deze piekergedachten worden veroorzaakt door een samenwerking tussen verschillende delen van onze hersenen, waaronder een oeroud hersengebied dat constant blijkt te communiceren met onze modernere hersendelen. Dit ontdekten onderzoekers van Northwestern University met behulp van zeer gedetailleerde hersenscans. Hun bevindingen werden gepubliceerd in het vooraanstaande tijdschrift Science Advances. In het centrum van deze ontdekking staat de amygdala, ook wel bekend als een deel van ons ‘reptielenbrein’. Dit oeroude hersengebied kennen we vooral van zijn rol bij angstreacties – denk aan die typische schrikreactie wanneer je plotseling een spin ziet. Maar er blijkt veel meer aan de hand te zijn.
Communicatie vindt altijd plaats
De amygdala doet meer dan alleen angst verwerken, vertelt hoofdauteur van de studie Rodrigo Braga. “De amygdala is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor sociaal gedrag zoals opvoeden, paren, agressie en het navigeren door sociale dominantiehiërarchieën”. Dankzij nieuwe scantechnieken ontdekten de wetenschappers dat een specifiek deel van de amygdala – de zogenoemde mediale kern – voortdurend communiceert met onze modernere hersendelen. Deze nieuwere gebieden zijn gespecialiseerd in sociale vaardigheden, zoals het inschatten van andermans gedachten en gevoelens.
Het is alsof er een prehistorische adviseur meekijkt met onze moderne sociale overwegingen, en die is altijd aanwezig. “Eerdere studies hebben co-activering van de amygdala en het sociaal cognitieve netwerk gevonden, maar onze studie is nieuw omdat het aantoont dat de communicatie altijd plaatsvindt”, legt co-auteur van de studie Donnisa Edmonds uit. Dit helpt verklaren waarom onze gedachten soms niet tot rust komen.
Nieuwe hoop voor behandelingen
Deze ontdekking biedt mogelijk nieuwe perspectieven voor de behandeling van angst en depressie. Bij deze aandoeningen is de amygdala vaak overactief, wat betekent dat het brein overmatig reageert op prikkels en emoties moeilijker verwerkt. Tot nu toe was diepe hersenstimulatie een van de weinige opties om de amygdala direct te behandelen. Bij deze behandeling moeten artsen via een operatie diep in de hersenen komen – de amygdala ligt namelijk verscholen achter de ogen. Zo’n hersenoperatie brengt natuurlijk de nodige risico’s met zich mee.
De nieuwe inzichten suggereren een veel vriendelijker alternatief: transcraniale magnetische stimulatie (TMS). TMS wordt al toegepast bij mensen met depressie die niet goed reageren op medicatie. Bij deze behandeling gebruikt een arts magnetische pulsen die door de schedel heen werken om hersengebieden te stimuleren die emoties reguleren – geen operatie nodig dus. Tot nu toe kon TMS de diepgelegen amygdala echter niet goed bereiken. Dankzij de nieuw ontdekte verbindingen tussen de amygdala en andere hersengebieden, kunnen artsen mogelijk via een omweg alsnog dit belangrijke hersengebied beïnvloeden.
Evolutionair voordeel
Het onderzoek werpt ook nieuw licht op onze evolutie als sociale soort. De nauwe samenwerking tussen ons oerbrein en moderne hersendelen verklaart mogelijk waarom mensen zo bedreven zijn in het interpreteren van sociale situaties. Dus de volgende keer dat je piekert over een sociale interactie, bedenk dan: het is gewoon je oerbrein dat maar niet kan stoppen met praten.
