De hechte band tussen jou en je mobiel is vaak snel verbroken wanneer er een betere versie op de markt komt. Onderzoekers vroegen zich af of ze die wispelturige relatie konden veranderen door apparaten letterlijk tot leven te brengen.
Ken je de Tamagotchi nog? Het virtuele huisdier zorgde tegen het einde van de jaren negentig voor een wereldwijde rage. Onderzoekers hebben in een nieuwe studie een smartwatch ontwikkeld dat wel wat weg heeft van de gouwe ouwe Tamagotchi. Alleen leeft de variant van de onderzoekers écht.
Hechtingsproblemen
Mobiele telefoons, laptops en smartwatches zijn voor de meeste mensen een constante metgezel. Ze zitten elke dag in je broekzak, om je pols of anderszins binnen handbereik. Bovendien bewaren velen hun telefoon gedurende de nacht veilig op het nachtkastje. Maar wanneer deze apparaten het begeven of er een nieuwer model in de winkel ligt, gooien we het ook net zo makkelijk weer weg. Deze wegwerpmentaliteit leidt tot stijgende afvalhopen van elektronisch afval en is, met 40 miljoen ton per jaar, de snelst groeiende afvalcategorie. Wetenschappers Jasmine Lu en Pedro Lopes vroegen zich af of ze die wispelturige relatie konden veranderen door apparaten letterlijk tot leven te brengen.
Met slijmzwammen gevulde smartwatch
In de nieuwe studie ontwikkelden de onderzoekers een smartwatch, gevuld met het elektrisch geleidende eencellige organisme dat bekend staat als ‘slijmzwam’. Het horloge werkt alleen als het organisme gezond is, waardoor de gebruiker het van voedsel en verzorging moet voorzien. Het organisme wordt in een omhulsel op het horloge geplaatst en de gebruiker moet het regelmatig een mengsel van water en haver toedienen om zo zijn groei te stimuleren.
Klok en hartslagmeter
Het grote verschil met een ouderwetse Tamagotchi is dat je niet alleen het organisme hoeft te verzorgen, je hebt er zelf ook nog wat aan. De met slijmzwammen gevulde smartwatch is namelijk gebouwd om de tijd af te lezen en de hartslag van de drager te meten. De tweede functie is echter afhankelijk van de gezondheid van de slijmzwam. Wanneer het organisme door toegediende voeding voldoende is gegroeid, bereikt het de andere kant van zijn behuizing en vormt zo een elektrisch circuit dat de hartslagmeter activeert. Dit gebeurt echter alleen als de slijmzwam gezond is. Als het uitdroogt omdat het geen water en haver krijgt, wordt het elektrisch circuit verbroken en werkt de hartslagmeter niet meer.
Nadat de horloges waren gebouwd, voerden Lu en Lopez een experiment uit onder vijf deelnemers die het horloge twee weken droegen. Het voornaamste doel was om te bepalen hoe het levende apparaat de houding van de drager ten opzichte van technologie beïnvloedde.
Experiment
“Mensen werden gedwongen om op een heel interessante manier na te denken over hun relatie met een apparaat,” stelt Lu. Gedurende de eerste week verzorgden de gebruikers hun met slijmzwammen gevulde smartwatch totdat de hartslagmeter werd ingeschakeld. Vervolgens vroegen de onderzoekers de deelnemers in de tweede week om het organisme niet meer te voeden. Tijdens het onderzoek beschreven de deelnemers hun gevoelens en gedachten over het levende horloge in een dagboek.
Huisdier
De onderzoekers ontdekten dat de deelnemers behoorlijk gehecht waren geraakt aan hun levende smartwatch. Sommigen refereerden er zelfs naar als een huisdier en hadden het een naam gegeven. Bovendien stelden veel deelnemers dat deze band veel hechter was dan met een virtueel huisdier, zoals de Tamagotchi of de Sims, die na hun dood terloops kunnen worden gereset. Nog verrassender was de emotionele reactie van de deelnemers toen hen gevraagd werd het organisme gedurende de tweede week te verwaarlozen. “De deelnemers waren echt geschokt,” vertelt Lu. “Sommigen voelden zich schuldig of werden verdrietig. Ze hadden het gevoel dat de hechte band werd verbroken.”
Tweerichtingsverkeer
Het grote verschil met normale smartwatches, Fitbits of andere draagbare apparaten, is dat deze voor een expliciet doel worden gebruikt. Met de levende smartwatch voelde het voor de deelnemers meer als tweerichtingsverkeer, omdat ze er ook voor moesten zorgen. Bovendien raakten ze eraan gehecht omdat het leeft. “Hierdoor kregen ze het gevoel dat ze het niet zomaar konden weggooien of achteloos in de kast konden opbergen,” aldus Lu.
Lu hoopt dat het onderzoek niet alleen de ontwikkeling van nieuwe apparaten die op slijmzwammen werken zal inspireren, maar dat het ontwerpers ook aanzet om technologieën te ontwikkelen die leiden tot meer hechting en tweerichtingsverkeer. “Dan voelen elektronica minder aan als wegwerpapparaten,” zegt Lu. En dat zou weleens onze hardnekkige hechtingsproblemen met elektronica kunnen oplossen. Bovendien zou dit ervoor zorgen dat we de manier waarop we omgaan met technologie mogelijk heroverwegen. “Veel onderzoek naar de interactie tussen mens en computer is gemotiveerd door spullen gebruiksvriendelijker en sneller te maken,” zegt Lopes. “Maar we vinden dat er eigenlijk meer wrijving zou moeten zijn. Als je er voor moet zorgen en het elke dag voedt, ga je er ook anders over nadenken.”
