Velen hopen stiekem van wel, nadat onderzoekers eerder deze week aankondigden binnenkort met ‘schokkend’ nieuws van Mars te komen. Mensen die hopen dat er leven is ontdekt, worden echter tijdens de persconferentie van 3 december hoogstwaarschijnlijk zwaar teleurgesteld. Curiosity is namelijk helemaal niet gebouwd om leven op Mars te vinden.
Dat veel mensen in de veronderstelling zijn dat Curiosity in staat is om leven op Mars te vinden, komt wellicht doordat de rover altijd gepresenteerd is als een machine die gaat kijken of leven op Mars mogelijk is of tot de mogelijkheden heeft behoord. Wie zoiets vluchtig leest, zou zomaar de conclusie kunnen trekken dat Curiosity op zoek is naar leven op Mars. Maar dat is niet het geval. Curiosity bestudeert het Marsoppervlak en de atmosfeer om bijvoorbeeld meer te weten te komen over hoe Mars er vroeger uitzag. Een heel belangrijk vraagstuk daarbij is bijvoorbeeld of Mars vroeger water bevatte: een substantie die van cruciaal belang is voor het leven zoals wij dat vandaag de dag kennen.
Organisch materiaal
Maar water is niet het enige ingrediënt voor leven. Daar komt veel meer bij kijken. Zo gaat Curiosity ook op zoek naar organische moleculen waarvan we weten dat ze belangrijk zijn voor het leven op aarde. Daarvoor gebruikt Curiosity een instrument dat bekend staat als SAM (Sample Analysis at Mars). “De zoektocht naar organische moleculen is bijzonder belangrijk in de zoektocht naar leven op Mars, omdat leven zoals wij dat kennen niet zonder deze moleculen kan bestaan,” schrijft NASA.
Geen bewijs
Als iemand organische moleculen op Mars kan vinden, is het Curiosity wel. “SAM is in staat om veel lagere concentraties van een veel breder scala aan organische moleculen te detecteren dan elk ander instrument dat tot op heden naar Mars is gestuurd,” stelt NASA. Kort gezegd kan Curiosity (op papier) dus cruciale ingrediënten van leven zoals wij dat vandaag de dag kennen, opsporen. Maar het vinden van dergelijke ingrediënten op Mars is nog geen bewijs voor leven op Mars. Daarvoor zijn nog wel meer ingrediënten nodig en dan moet ook nog maar eens bewezen worden dat die ingrediënten ooit ook echt bouwblokken van leven zijn.
Meer werk
Stel dat Curiosity organische moleculen vindt, dan zou dat desalniettemin een voorzichtige doorbraak zijn. Maar het zou ook betekenen dat het werk dan nog maar net begint. “Dan zouden we de gereedschappen waar we over beschikken moeten gebruiken om te bepalen waar de organische stoffen vandaan komen,” vertelt onderzoeker Paul Mahaffy. Zo moet dan eerst nog blijken of die organische moleculen wel een biologische oorsprong hebben. En dat is iets wat Curiosity niet kan, laat staan dat deze leven op Mars kan vinden.
Schokkend voor wie?
Kort samengevat is het dus praktisch onmogelijk dat onderzoekers in december gaan aankondigen dat ze leven op Mars hebben ontdekt. Toch gebruikten onderzoekers die onlangs een tipje van de sluier oplichtten, superlatieven. Ze hadden het over gegevens die de geschiedenisboeken in zouden gaan en die zeer schokkend waren. Misschien moeten we even niet vanuit ons eigen perspectief kijken naar wat schokkend nieuws vanaf Mars zou kunnen zijn, maar even in de schoenen van de onderzoekers gaan staan. Waar zou hun bloed sneller van gaan stromen? De vondst van organische moleculen? Dat zou de bloeddruk van wetenschappers zeker wat verhogen. Het brengt ze namelijk een stapje in de richting van die ene vraag waar sommige mensen begin volgende maand al antwoord op verwachten: is er leven op Mars mogelijk (geweest)?
Zo kort voor Sinterklaas een wetenschappelijk verantwoord antwoord op die vraag, zou een fraai cadeau zijn. Maar verwacht het niet. In het gunstigste geval komen we ietsje dichter bij het formuleren van een antwoord op die vraag, doordat Curiosity inderdaad organische moleculen heeft aangetroffen. Hoewel het verstandig lijkt de verwachtingen omtrent de persconferentie wat te temperen, wil dat niet zeggen dat we niet reikhalzend naar de start van die persconferentie uitkijken. Want ongeacht of die ontdekking nu het bloed van de doorgewinterde wetenschapper of de in wetenschap geïnteresseerde leek harder doet stromen, interessant wordt het zeker.
