De fascinerende maan zou zelfs aan de nachtkant licht kunnen geven. En dat vertelt ons ook meer over hoe geschikt Europa is voor leven.
Een maan die gloeit in het donker; op het eerste gezicht lijkt dit misschien onbeduidend. Onze eigen maan is bijvoorbeeld ook zichtbaar aan de nachtelijke hemel: we zien ‘m omdat hij zonlicht weerkaatst. Op de fascinerende maan Europa van gasreus Jupiter is er echter iets anders aan de hand. Niet alleen zit er een heel ander mechanisme achter, de maan blijkt zelfs aan de nachtkant te gloeien.
Rond de planeet Jupiter cirkelen vele manen. Maar van al deze manen, wint de ijzige Europa het op populariteit. Astronomen zijn vooral geïnteresseerd in de maan omdat dit de beste plek is – binnen ons zonnestelsel – om op zoek te gaan naar buitenaards leven. Onderzoek suggereert namelijk dat onder de ijskorst een vloeibare oceaan te vinden is. En in die oceaan zou leven kunnen ontstaan en – doordat de ijskorst het beschermt tegen de gevaarlijke straling waarmee Europa continu gebombardeerd wordt – kunnen gedijen. Het zou dus best kunnen dat er biologisch materiaal onder het oppervlak van de maan Europa te vinden is. Een bezoekje brengen aan Europa staat dan ook al op de agenda.
Onderzoekers baseren zich op laboratoriumexperimenten en bootsten de omstandigheden op de maan Europa na. En dat leidde tot een heel interessante ontdekking. Zoals hierboven te lezen is, wordt Europa continu gebombardeerd met gevaarlijke straling. Jupiter bestraalt Europa – dag en nacht – met elektronen en andere deeltjes en laat de maan baden in hoogenergetische straling. Wetenschappers weten uit eerdere studies dat het oppervlak van Europa mogelijk bestaat uit een mix van ijs en algemeen bekende zouten op aarde, zoals magnesiumsulfaat en natriumchloride (keukenzout). En terwijl Jupiter Europa bombardeert met hoogenergetische deeltjes die vervolgens door de zouten in het waterijs worden opgenomen, zou dit er weleens voor kunnen zorgen dat Europa licht geeft in de duisternis.
Verrassend?
Op zichzelf is dit niet heel verrassend. Het is niet heel moeilijk om je voor te stellen dat een bestraald oppervlak gloeit. Denk maar eens aan onze eigen maan. Maar toch is er op Europa iets anders aan de hand. De gloed van Europa wordt namelijk veroorzaakt door een heel ander mechanisme. Europa gloeit namelijk continue en zelfs aan de nachtkant; de kant die van de zon af gericht is. “Omdat de maan gebombardeerd wordt door de straling van Jupiter, geeft het licht in het donker,” benadrukt onderzoeker Murthy Gudipati.
Gloed
In de studie onthullen de onderzoekers zelfs de eerste details over hoe deze prachtige gloed eruit zou kunnen zien. Verschillende zoute verbindingen reageren anders op de straling en geven dan ook op een andere manier licht. En dat is best bijzonder. “Wat we zagen, hadden we echt nooit gedacht,” zegt onderzoeker Bryana Henderson. “Toen we nieuwe ijssamenstellingen probeerden, zag de gloed er opeens heel anders uit. We staarden er allemaal een tijdje naar en zeiden toen: ‘dit is nieuw toch? Dit is beslist een andere gloed?’ We richtten er vervolgens een spectrometer op en elk type ijs had een ander spectrum.” Met het blote oog zou deze gloed er soms ietwat groenig uit kunnen zien, maar soms ook blauw of wit kunnen lijken. Daarnaast kan de gloed ook de ene keer wat helderder zijn dan de andere keer.
Leven op Europa
Bovendien vertelt deze gloed ons mogelijk ook iets over de samenstelling van het ijs. De onderzoekers besloten een uniek instrument te bouwen en experimenten uit te voeren met een heel ander onderzoek in gedachten: zien hoe organisch materiaal onder het ijzige oppervlak van Europa reageert op straling. “We denken dat deze gloed aan de nachtkant aanvullende informatie oplevert over de samenstelling van het oppervlak,” legt Gudipati uit. “Hoe die samenstelling varieert, zou ons aanwijzingen kunnen geven over de vraag of Europa omstandigheden kent die geschikt zijn voor leven.” Dat komt omdat er onder het oppervlak van Europa mogelijk een enorme, uitgestrekte oceaan schuilgaat. En door het oppervlak te analyseren, kunnen wetenschappers ook meer te weten komen over wat er precies eronder ligt.
Het laatste woord is hier nog niet over gezegd. In het aankomende decennium zal namelijk de missie Europa Clipper gelanceerd worden. De sonde zal tientallen scheervluchten langs Europa uitvoeren om zo meer te weten te komen over de oceaan die onder de dikke ijskorst schuilgaat. Bovendien willen onderzoekers achterhalen hoe deze oceaan in wisselwerking staat met het oppervlak. Deze verzamelde gegevens kunnen vervolgens worden vergeleken met de metingen uit de huidige studie. Dan zal duidelijk worden of de onderzoekers het inderdaad bij het juiste eind hebben en of hun ‘schitterende’ hypothese klopt: zal maan Europa daadwerkelijk gloeien? Maar dat is zeker niet het enige. De enerverende missie van Europa Clipper zal waarschijnlijk ook meer inzicht geven in de processen die op deze maan plaatsvinden. En mogelijk wordt dan ook duidelijk hoe leefbaar Europa werkelijk is.
