Met behulp van het scherpe oog van ruimtesonde Juno, hebben onderzoekers ontrafeld dat Jupiters’ befaamde storm misschien wel 500 kilometer diep reikt.
Planeet Jupiter staat bekend om zijn kleurrijke banden en reusachtige, wervelende stormen. De bekendste storm is – misschien zelfs de bekendste in het hele zonnestelsel – de Grote Rode Vlek; een gigantische anticycloon die al honderden jaren op de gasreus woedt. In een nieuwe studie hebben onderzoekers deze en een tal van andere stormen met behulp van ruimtesonde Juno nog eens goed onder de loep genomen. En dat leidt tot enkele interessante ontdekkingen.
De Juno-ruimtesonde draait al sinds 2016 rond de grootste planeet van ons zonnestelsel. De sonde cirkelt rond de planeet in een ovaalvormige baan en scheert ongeveer één keer in de 53 dagen langs. Met gespecialiseerde instrumenten tuurt de sonde dan onder het stormachtige wolkendek. En dat heeft al tot heel wat ontdekkingen geleid. Zo weten we ondertussen bijvoorbeeld al veel meer over de kern, compositie, magnetosfeer en polen. Bovendien levert het regelmatig prachtige foto’s af van het wolkendek van Jupiter en zijn turbulente stormen.
Juno’s microgolfradiometer (MWR) stelt onderzoekers in staat om een blik onder Jupiters turbulente wolkentoppen te werpen en de structuur van zijn talrijke stormen te bestuderen. De meest bekende van deze stormen is de iconische anticycloon die bekend staat als de Grote Rode Vlek. Deze roodgekleurde draaikolk, die zelfs breder is dan de gehele aarde, intrigeert wetenschappers al sinds hij bijna twee eeuwen geleden werd ontdekt.
Gigantisch én diep
Bekend is dat de Grote Rode Vlek gigantisch is. Zo is de storm bijvoorbeeld groot genoeg om ‘m met telescopen vanaf de aarde gade te slaan. Onderzoekers komen echter nu tot de ontdekking dat veel van de stormen op Jupiter ook heel diep gaan. Sommige strekken zich uit tot zeker 100 kilometer diep. En de Grote Rode Vlek? Die reikt zelfs tussen de 350 en 500 kilometer diep.
Verrassende ontdekking
Het betekent dat deze befaamde storm niet alleen heel groot is, maar ook heel diep reikt. Deze verrassende ontdekking toont aan dat de stormen gebieden bedekken buiten die waar water condenseert en wolken worden gevormd, en zich uitstrekken tot onder de regionen waar zonlicht de atmosfeer verwarmt. De hoogte en de grootte van de Grote Rode Vlek betekent daarnaast dat de concentratie van atmosferische massa in de storm mogelijk kan worden gedetecteerd door instrumenten die het zwaartekrachtsveld van Jupiter bestuderen.
Cyclonen
Naast de nieuwe kennis die onderzoekers nu over de Grote Rode Vlek hebben opgedaan, verschaft Juno ons ook inzicht in de andere stormen die op de gasreus woeden. “Eerder verraste Juno ons al met aanwijzingen dat de verschijnselen in de atmosfeer van Jupiter dieper reiken dan verwacht,” zegt onderzoeker Scott Bolton. “Nu beginnen we deze afzonderlijke stukjes samen te voegen en krijgen we voor het eerst echt inzicht in hoe de prachtige en gewelddadige atmosfeer van Jupiter werkt – in 3D.” Uit de resultaten blijkt bijvoorbeeld dat de cyclonen aan de bovenkant warmer zijn, met lagere atmosferische dichtheden, terwijl ze aan de onderkant kouder zijn, met hogere dichtheden. Anticyclonen – die in de tegenovergestelde richting draaien – zijn juist kouder aan de bovenkant maar warmer aan de onderkant.
Banden
Naast cyclonen en anticyclonen is Jupiter bedekt met dikke rode, bruine, gele en witte wolken die zich om de planeet wikkelen. De manier waarop zij georganiseerd zijn, zorgt ervoor dat het lijkt alsof Jupiter ‘gestreept’ is. Sterke oost-west winden die in tegengestelde richting bewegen, scheiden deze prachtige banden. Juno ontdekte al eerder dat deze winden, of jetstreams, wel 3.200 kilometer diep reiken. Maar onderzoekers proberen nog altijd te verklaren hoe deze jetstreams precies ontstaan. Gegevens verzameld door Juno’s MWR tijdens meerdere flyby’s geven nu een mogelijke aanwijzing: het ammoniakgas in de atmosfeer beweegt op en neer in opmerkelijke uitlijning met de waargenomen straalstromen.
De nieuwe bevindingen van NASA’s Juno-sonde verschaffen een vollediger beeld van de onderscheidende en kleurrijke atmosferische kenmerken van Jupiter en de werking van de onzichtbare processen onder het dichte wolkendek. De resultaten benadrukken de innerlijke werking van de gordels en wolkenzones die Jupiter omringen, en breiden onze kennis over de polaire cyclonen en zelfs de Grote Rode Vlek uit. “Deze nieuwe waarnemingen openen een schatkist met nieuwe informatie over de raadselachtige, waarneembare kenmerken van Jupiter,” besluit onderzoeker Lori Glaze.
