Ook al ben je de tachtig gepasseerd, je lever bevindt zich nog altijd in de peuterfase.
De lever is een essentieel orgaan dat zorgt voor de opruiming van gifstoffen in ons lichaam. En dat gaat onze lever niet altijd in de koude kleren zitten. Gelukkig beschikt onze lever over een uniek vermogen om zichzelf na opgedane schade te regenereren. Maar hoe zit dat eigenlijk naarmate we ouder worden? Neemt dit unieke vermogen – net als veel andere lichamelijke functies – af met de leeftijd? Wetenschappers zochten het uit.
Leververnieuwing
Hoewel we ondertussen steeds meer over ons eigen lichaam weten, is de aard van de leververnieuwing bij mensen nog altijd een mysterie. Onderzoek naar dieren heeft bovendien tegenstrijdige resultaten opgeleverd. “Sommige studies wezen uit dat levercellen lang meegaan, terwijl andere een constante vernieuwing suggereerden,” vertelt onderzoeker Olaf Bergmann. “Het was ons duidelijk dat als we willen weten wat er bij mensen gebeurt, we een manier moeten vinden om de leeftijd van menselijke levercellen rechtstreeks te bepalen.”
Studie
De onderzoekers analyseerden de levers van meerdere personen die op verschillende leeftijden – tussen de 20 en 84 jaar – waren overleden. Het bepalen van de biologische leeftijd van menselijke cellen is echter een enorme technische uitdaging. In dit geval maakte het team gebruik van koolstofdatering om de biologische leeftijd van de menselijke weefsels vast te stellen. En die methode komt je misschien wel bekend voor. Zo gebruiken archeologen regelmatig koolstofdatering om de ouderdom van artefacten te bepalen.
Koolstof is een chemisch element dat alomtegenwoordig is en de ruggengraat vormt van het leven op aarde. En radiokoolstof is één van de vele soorten koolstof. Het komt van nature in onze atmosfeer voor. Planten nemen het op via fotosynthese – op dezelfde manier als ‘normale’ koolstof – en geven het door aan dieren en mensen. Radiokoolstof heeft een zwakke radioactiviteit en is onstabiel. En van deze kenmerken wordt in de archeologie gebruik gemaakt om de ouderdom van artefacten te achterhalen.
Verrassend genoeg blijkt uit de bevindingen dat alle levers die de onderzoekers in hun studie hebben bestudeerd, min of meer dezelfde biologische leeftijd hadden. “Het maakt niet uit of je 20 of 84 bent, je lever blijft gemiddeld iets minder dan drie jaar oud,” stelt Bergmann. Dit betekent dat levercellen dus constant worden vernieuwd; een proces dat zelfs bij oudere mensen wordt gehandhaafd. En zo blijft onze lever dus eigenlijk ons hele leven lang jong.
Oudere cellen
Hoewel het leeuwendeel van de cellen in onze lever dus constant wordt vernieuwd, heeft onze lever ook enkele oudere cellen, zo ontdekten de onderzoekers. Een fractie van de levercellen gaat ongeveer tien jaar mee. Deze subpopulatie draagt meer DNA dan de typische levercellen. “De meeste van onze cellen hebben twee sets chromosomen,” legt Bergmann uit. Sommige cellen accumuleren echter meer DNA naarmate ze ouder worden. Uiteindelijk kunnen zulke cellen vier, acht of zelfs meer sets chromosomen dragen.”
Verschillen
Toen de onderzoekers de typische levercellen vergeleken met cellen die rijker zijn aan DNA, ontdekten ze fundamentele verschillen in hun vernieuwing. “Typische cellen vernieuwen zich ongeveer één keer per jaar, terwijl de cellen die rijker zijn aan DNA tot wel tien jaar meegaan,” gaat Bergmann verder. “Aangezien deze fractie geleidelijk met de leeftijd toeneemt, zou dit een beschermend mechanisme kunnen zijn dat ons behoedt voor accumulatie van schadelijke mutaties.”
De bevindingen uit de studie vertegenwoordigen belangrijke nieuwe inzichten in de biologische mechanismen die ten grondslag liggen aan hoe de lever werkt. En hoe meer we weten over de organen in het lichaam, hoe beter we kunnen uitvinden hoe we ze gezond kunnen houden en hoe we ze van ziekte kunnen genezen. “Ons onderzoek toont aan dat het rechtstreeks bestuderen van celvernieuwing bij mensen technisch zeer uitdagend is,” zegt Bergmann. “Maar tegelijkertijd verschaft het ongeëvenaarde inzichten in de onderliggende cellulaire en moleculaire mechanismen van regeneratie van menselijke organen.”
