Nieuw onderzoek suggereert namelijk dat slaapliedjes er bij pasgeborenen ook voor kunnen zorgen dat pijnlijke ingrepen – zoals bijvoorbeeld de hielprik – als minder pijnlijk worden ervaren.
Het is een moment dat ook bij veel jonge ouders bijna letterlijk pijn doet: het moment waarop je lieve pasgeborene een naald in de hiel geduwd krijgt. Maar in het blad Pediatric Research komen wetenschappers nu met voorzichtig goed nieuws. Het is namelijk relatief eenvoudig mogelijk om dat moment voor pasgeborenen – en daarmee ook hun ouders – wat minder pijnlijk te maken. Het enige wat je als ouder hoeft te doen, is een slaapliedje opzoeken en afspelen.
Experiment
De onderzoekers baseren die conclusie op experimenten waaraan 100 pasgeborenen die nog een hielprik moesten ondergaan, deelnamen. 54 van de baby’s luisterden 20 minuten voorafgaand, tijdens en 5 minuten na de hielprik naar een slaapliedje. De overige 46 baby’s deden dienst als controlegroep en moesten het zonder muziek doen. Onderzoekers observeerden de baby’s voor, tijdens en na de hielprik om te achterhalen hoeveel pijn ze ervoeren (zie kader).
Je kunt een pasgeborene vanzelfsprekend niet vragen hoeveel pijn hij/zij heeft. Maar daar hebben onderzoekers iets op bedacht. Ze hebben methoden ontwikkeld om op basis van wat ze zien een inschatting te maken van de pijn die pasgeborenen ervaren. Er zijn verschillende van die methodes, maar bij allemaal staan de gedragingen van de baby – eventueel aangevuld met bijvoorbeeld metingen van hartslag – centraal. Zo ook bij de methode die de onderzoekers in deze studie gebruikten. De onderzoekers zetten een noise cancelling koptelefoon op (waardoor ze dus niet wisten of de baby die ze op dat moment observeerden slaapliedjes hoorde of niet) en bestudeerden vervolgens voorafgaand, tijdens en na de hielprik de gezichtsuitdrukking, de mate van huilen, de ademhaling, de bewegingen van de ledematen en de mate van alertheid van de baby. En op basis daarvan maakten ze een inschatting van de mate van pijn, op een schaal van 0 (geen pijn) tot 7 (vreselijke pijn).
Voorafgaand aan de hielprik was het pijnniveau bij de baby’s die een slaapliedje hoorden vergelijkbaar met dat van de controlegroep. Maar tijdens en kort na de hielprik lag het pijnniveau significant lager, zo stellen de onderzoekers. Waar de baby’s die naar een slaapliedje luisterden tijdens de hielprik op een pijnscore van 4 zaten, een minuut na de hielprik op een 0 en twee minuten na de hielprik op een 0, was dat voor de baby’s die geen muziek luisterden, op dezelfde meetmomenten respectievelijk een 7, 5,5 en 0.
Eerdere studies
Het onderzoek suggereert dan ook dat slaapliedjes ingezet kunnen worden om pijn bij pasgeborenen te verminderen. Heel verrassend is dat niet, vindt onderzoeker Saminathan Anbalagan. Hij wijst erop dat er al aardig wat medische literatuur is omtrent het effect dat muziek op mensen heeft. Maar de focus lag daarbij vaak op volwassenen en – in mindere mate – ook op te vroeggeboren baby’s. “Maar het effect dat muziek heeft op voldragen pasgeborenen is binnen de medische wetenschap nog nauwelijks onderzocht,” aldus Anbalagan. “Vandaar dit onderzoek. En wat we zagen, was wel in lijn met eerdere publicaties.”
Belangrijk onderzoek
Dat dit nu ook voor pasgeborenen is aangetoond, is belangrijk. “Pijn bij pasgeborenen is, ingegeven door de oude overtuiging dat pasgeborenen geen pijn ervaren, decennialang onderschat,” zo schrijven de onderzoekers in hun studie. “Inmiddels staat vast dat pasgeborenen pijn kunnen ervaren.” Sterker nog: onderzoek heeft uitgewezen dat pasgeborenen – onder meer door een nog onrijp zenuwstelsel – juist een verergerde pijnrespons kennen.” “En herhaalde blootstelling aan pijn kan de pijnrespons in het latere leven veranderen en op de lange termijn nadelige gevolgen hebben,” vertelt onderzoeker Sailaja Devagiri. “Pijnmanagement middels medicatie is iets wat uitgebreid beschreven is in de medische literatuur, maar er zijn zorgen over bijwerkingen en effecten die medicijnen zoals paracetamol, NSAID’s (zoals ibuprofen, red.) en opioïden op de lange termijn op de ontwikkeling van de hersenen hebben. Daarom is het belangrijk om alternatieve oplossingen, zoals muziek, te bestuderen.”
Traag tempo
In hun experimenten deden de onderzoekers daartoe een beroep op het liedje ‘Deep sleep‘ afkomstig van het – al veelvuldig in wetenschappelijk onderzoek gebruikte – album ‘Bedtime Mozart: Classical Lullabies for Babies‘. Maar ouders die dit album niet in de kast of playlist hebben staan, hoeven zich waarschijnlijk niet in allerlei bochten te wringen om toch hetzelfde pijnverlichtende effect bij hun pasgeborenen te bewerkstelligen. “Afgaand op onze resultaten en eerder onderzoek denken we dat alle muziek met een vergelijkbaar patroon, zoals vergelijkbare tonen, een traag tempo en een kalmerend effect, dezelfde impact hebben op de pijnervaring van een pasgeborene.”
Vervolgonderzoek
In hun studie denken de onderzoekers overtuigende aanwijzingen te hebben gevonden dat muziek pasgeborenen pijnverlichting kan bieden tijdens kleine ingrepen, zoals een hielprik, maar bijvoorbeeld ook een vaccinatie. In de toekomst hopen ze vast te stellen of ook opnames van de stem van de ouders of verzorgers van een pasgeborene (aanvullende) verlichting kunnen bieden. Daarnaast willen ze ook de invloed van fysieke troosting door ouders of verzorgers nader onderzoeken.
“Muziek is een eenvoudig, goedkoop en herhaaldelijk inzetbaar gereedschap voor pijnverlichting tijdens kleine ingrepen bij gezonde, voldragen pasgeborenen,” concludeert Anbalagan. En daarmee liggen toepassingen van deze aanpak bijvoorbeeld ook binnen het bereik van ouders of artsen die zich met weinig (financiële) middelen moeten zien te redden. Maar de onderzoekers hebben nog een ander doel voor ogen met hun studie. “We hopen dat onze studie zorgt voor meer bewustwording omtrent pijn onder pasgeborenen en het gebruik van muziekinterventies onderdeel wordt van een holistische benadering van die pijn.”
