Jonge mannen woonachtig in individualistische samenlevingen zijn het eenzaamst

En ook Nederlanders blijken er bekaaid van af te komen.

Iedereen voelt zich weleens eenzaam. Net als dat je ook ooit wel eens honger of dorst zult hebben. Het hoort er dus een beetje bij. Toch houden onderzoekers de ontwikkelingen op dit gebied scherp in de gaten. Want eenzaamheid kan verstrekkende gevolgen hebben, met name voor je gezondheid. In een nieuwe studie hebben onderzoekers uitgezocht welke mensen op onze aardbol het eenzaamst zijn. En ook Nederlanders blijken hoog te scoren.

Studie
De bevindingen uit de studie zijn gebaseerd op 46.000 deelnemers uit de hele wereld. Hun leeftijden variëren tussen de 16 en 99 jaar. Met behulp van enquêtes verspreid over 237 landen, eilanden en gebieden, slaagden de onderzoekers erin om een grootschalige analyse over eenzaamheid en culturele verschillen uit te voeren. Hieruit rollen wat interessante bevindingen. Zo blijkt dat jongeren, mannen én mensen woonachtig in individualistische samenlevingen zich het eenzaamst voelen.

Leeftijd
“In tegenstelling tot wat mensen misschien verwachten, is eenzaamheid niet alleen een probleem dat zich beperkt tot ouderen,” vertelt onderzoeker Manuela Barreto. “In feite melden jongeren vaker dat ze eenzaam zijn.” De resultaten laten zelfs een gestage afname van eenzaamheid zien naarmate mensen ouder worden. Dit opvallende leeftijdspatroon werd in veel landen en culturen opgemerkt. En dat is volgens Barreto best verrassend. Maar waarom voelen juist jongeren zich eenzaam? “We hebben hier niet het volledige antwoord op, maar sommige factoren houden verband met veranderingen in hun ontwikkeling die zich op deze leeftijd voordoen,” legt Barreto aan Scientias.nl uit. “Denk aan het zoeken naar de eigen identiteit, bepaalde keuzes die veranderingen in het sociale netwerk tot gevolg hebben of de verhoogde druk om jezelf met anderen te vergelijken (versterkt door sociale media).” Bovendien verandert in de pubertijd je hormoonhuishouding, wat betekent dat je verandert als mens en daardoor ook je relatie met anderen. Ook het moment dat je het huis uit gaat om te studeren verandert bijna alles. Eerstejaarsstudenten zijn dan ook de grootst mogelijke risicogroep. “Het is belangrijk om te onthouden dat eenzaamheid niet gaat over hoeveel vrienden je hebt, maar over of onze sociale connecties voldoen aan onze verwachtingen,” gaat Barreto verder. “En dit wordt gedeeltelijk bepaald door vergelijkingen met anderen.”

Geslacht
Daarnaast blijkt dat mannen zich vaker eenzaam voelen dan vrouwen. Al komen mannen hier niet gauw voor uit. Dat komt omdat het toegeven van eenzame gevoelens onder mannen stigmatiserend kan zijn. “Het woord ‘eenzaamheid’ wordt vaak gekoppeld aan ‘zwakte’,” licht Barreto toe. “Vooral voor mannen in individualistische samenlevingen, omdat in dat geval van hen wordt verwacht dat ze zelfredzaam zijn. Maar als we mensen manieren geven om zich te uiten zonder het daadwerkelijke woord ‘eenzaam’ te laten gebruiken, merken we dat mannen zich echt behoorlijk eenzaam kunnen voelen. En bovendien vaker dan vrouwen. Dit wordt vaak geassocieerd met het idee dat vrouwen veerkrachtigere, sociale netwerken hebben die hechter zijn en weerbaarder voor levensveranderingen.”

Samenleving
Ten slotte blijkt dat mensen woonachtig in ‘individualistische’ samenlevingen vaker eenzaam zijn dan mensen die in zogeheten ‘collectivistische’ samenlevingen leven. “Deze classificatie is lang geleden ontwikkeld door de Nederlandse organisatiepsycholoog Geert Hofstede,” vertelt Barreto desgevraagd. “In een notendop is individualisme kenmerkend voor sociale systemen waar individuen worden aangemoedigd om autonoom en onafhankelijk te zijn en waar sociale netwerken losser en gekozen zijn. Dit in tegenstelling tot het collectivisme, waar sociale systemen onder vallen waar mensen worden aangemoedigd om juist onderling afhankelijk te zijn en hechte sociale netwerken op te bouwen.” Uit de bevindingen van de studie blijkt dat mensen die in individualistische samenlevingen wonen, vaker, intenser én langduriger eenzaam zijn. “Het betekent dat individuele landen zoals het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Nederland goede voorbeelden zijn van individualistische samenlevingen waar het eenzaamheidspercentage hoog is,” vertelt Barreto. “Hoger dan in landen zoals Brazilië, Portugal of China.”

Doodgaan van eenzaamheid

Wist je dat je ook dood kunt gaan door eenzaamheid? Eenzaamheid kan namelijk een stortvloed aan negatieve effecten op het menselijk lichaam met zich meebrengen. Bovendien blijkt dat het immuunsysteem van chronische eenzamen niet naar behoren werkt. Het betekent dat mensen die zich sociaal geïsoleerd voelen vaker ziek worden en eerder sterven dan mensen die zich wel sociaal verbonden voelen. Meer weten? Lees hier verder.

In het licht van de huidige pandemie is er volgens Barreto bijzondere aandacht nodig voor de gevolgen van sociale veranderingen voor jongeren. Want die zouden nu weleens sneller eenzaam kunnen worden. “Hoewel het waar is dat jongeren beter in staat zijn om technologie te gebruiken om toegang te krijgen tot hun sociale relaties, is het ook bekend dat wanneer dit wordt gedaan als vervanging – in plaats van een uitbreiding – het niet hun eenzaamheid verzacht,” legt ze uit. Maar wat moeten we precies doen als we merken dat iemand om ons heen eenzaam is? “In de eerste plaats willen we deze persoon natuurlijk opbellen en minder eenzaam laten voelen,” zegt Barreto. “Maar als het zo duidelijk te zien is komen we misschien wat te laat met een gezellig praatje. Over het algemeen denk ik dat het nuttig is om na te denken over onze eigen rol in het leven van anderen en als onderdeel van een gemeenschap. Als je dat doet zul je zien dat een praatje maken en vriendelijk zijn iemands dag echt kan maken en het humeur van iemand kan verbeteren. Dit zal vervolgens latere interacties positief beïnvloeden. Geïnteresseerd zijn in anderen verrijkt onszelf bovendien ook. Belangrijk is dat we ons niet opdringen aan anderen maar we kunnen wel opletten, regelmatig even contact leggen en tegelijkertijd bewust zijn van de ruimte die iemand nodig heeft.”

“Verbonden zijn is geen luxe, maar een basisbehoefte”

Volgens Barreto is het belangrijk dat we ook moeten accepteren dat we ons af en toe eenzaam zullen voelen. “Het gebeurt en we moeten er niet bang voor zijn,” zegt ze. “Wel moeten we leren om er goed mee om te gaan zodat we ons er niet door laten verteren. Eenzaamheid is per slot van rekening een functioneel gevoel; het is er om ons te wijzen op het belang van sociale relaties. Verbonden zijn is geen luxe, maar een basisbehoefte. Als we dat onthouden, dan herinneren we ons ook dat contact met anderen een dagelijkse activiteit is die in ons leven moet worden ingebed, net zoals we een aantal keer per dag eten en slapen.” En dat is een belangrijke les tijdens de huidige pandemie, waardoor velen nog steeds thuis moeten werken of binnenblijven. “Mensen zouden er goed aan doen om minstens één keer per dag met iemand te praten bij wie ze zich goed voelen,” adviseert Barreto. “Elke interactie moet zo goed mogelijk worden benut. Bovendien werkt het soms ook om fotoalbums open te slaan of iets te maken voor een dierbare. Want dat herinnert ons weer even aan onze connectie met de wereld.”

Bronmateriaal

"Age, gender and culture ‘predict loneliness’" - University of Exeter

Interview met Manuela Barreto

Afbeelding bovenaan dit artikel: Phan Minh Cuong An via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd