Je gezicht verandert in de loop der jaren tot het bij je naam past. En daar is een eenvoudige verklaring voor

Had je Jolanda geheten in plaats van Joke dan had je er nu waarschijnlijk iets anders uitgezien. Het is een raar idee, maar onderzoekers hebben aangetoond dat je gezicht met de jaren langzaam een beetje verandert, tot het past bij je naam en je eruitziet als een echte Jolanda, of Joke dus.

Een wonderlijke conclusie, want het had net zo goed andersom kunnen zijn: dat ouders een naam kiezen die past bij het uiterlijk van de baby en dat dit dan zo blijft als het kind ouder wordt. Of dat namen en gezichten helemaal niets met elkaar te maken hebben. Maar het minst logische blijkt dus waar: je gezicht evolueert richting een vorm die past bij je naam.

Namen matchen
Om daar achter te komen, vroegen Israëlische onderzoekers aan kinderen van 9 of 10 jaar en aan volwassenen om gezichten bij namen te matchen. Het lukte zowel de kinderen als de volwassenen behoorlijk vaak om de gezichten aan de juiste namen te koppelen, in ieder geval vaker dan je op basis van kans zou verwachten. Maar opmerkelijk was dat de deelnemers gezichten en namen van kinderen niet goed aan elkaar konden linken. Een eerste aanwijzing dat gezichten dus pas later bij hun naam gaan passen.

Computer ontdekt patronen
In het tweede deel van de studie werd een computer aan het werk gezet. Die kreeg een groot aantal foto’s te zien van gezichten en ontdekte een patroon: mensen met dezelfde naam leken aanzienlijk meer op elkaar dan mensen met verschillende namen. Bij kinderen zag de computer geen gelijkenissen tussen jongens en meisjes met dezelfde naam. Opnieuw bewijs dat gezichten zich langzaam ontwikkelen richting een uiterlijk dat past bij de naam.

Sociale verwachtingen
Maar het is niet zo dat op magische wijze het gezicht van mensen bij hun naam gaat passen. Er is gewoon sprake van een zogenoemde self-fulfilling prophecy, een zichzelf vervullende voorspelling. Met andere woorden: je verwachtingen voorspellen in zekere mate je gedrag. Als jij bijvoorbeeld ’s ochtends al denkt dat het een rotdag wordt, dan is de kans ook groter dat dit zo is, omdat je chagrijnig doet tegen iedereen, geen zin hebt om dingen te doen en naar de bus sjokt, waardoor je hem net mist.

Iets soortgelijks, maar dan anders, gebeurt ook met je uiterlijk. Het verandert over een lange periode om in lijn te komen met sociale stereotypen die bij de naam horen. Zulke verwachtingen kunnen ontstaan doordat een naam bijvoorbeeld hetzelfde is als die van een beroemdheid of doordat je naam ouderwets klinkt of in de bijbel staat. Daardoor krijgen mensen alleen al op basis van je naam een bepaald idee van je en jij en je gezicht passen zich daar enigszins op aan.

Zorgelijke conclusie
Onderzoeker Yonat Zwebner van de Reichman University, zegt daarover: “Ons onderzoek benadrukt de bredere betekenis van dit verrassende effect, namelijk de diepgaande impact van sociale verwachtingen. We hebben aangetoond dat sociale constructen of structuren, bestaan, iets dat tot nu toe bijna onmogelijk was om empirisch te testen.”
Hij vervolgt: “Sociale structuren zijn zo sterk dat ze het uiterlijk van een persoon kunnen beïnvloeden. Deze bevindingen doen je afvragen in hoeverre andere persoonlijke factoren die nog veel uitgesprokener zijn dan namen, zoals geslacht of etniciteit, vorm kunnen geven aan hoe mensen zijn.”

Het is in zekere zin dus een zorgelijke conclusie. Als zelfs je uiterlijk zich aanpast aan zoiets vaags als verwachtingen van een naam, hoe pas je je dan in het dagelijks leven nog meer aan, aan alle dingen die van je verwacht worden? Het is goed om daar eens bij stil te staan en te bedenken in hoeverre je eigenlijk nog je eigen koers vaart.

Bronmateriaal

"Can names shape facial appearance?" - PNAS
Afbeelding bovenaan dit artikel:

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd