Een hittegolf op zee met de treffende bijnaam ‘de Blob’ warmde van 2013 tot 2017 een deel van de Stille Oceaan op. Ecosystemen aan de westkust van Amerika werden opgeschud en het zeeleven kreeg het zwaar te verduren.
Er werd gedurende de hittegolf een stuk minder zalm gevangen en de lokale visserij had het financieel moeilijk. Maar niet alleen het oppervlaktewater warmde extreem op, ook op grote diepte bleken jarenlang hittegolven voor te komen, zo ontdekte de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), een Amerikaanse overheidsdienst die zich bezighoudt met meteorologie en oceanografie.
Ongeveer 90 procent van de extra warmte die is vrijgekomen door de opwarming van de planeet, is opgenomen door de wereldzeeën, waarvan de temperatuur zo’n 1,5 graad Celsius is gestegen in de afgelopen honderd jaar. Mariene hittegolven kwamen in de laatste tien jaar zo’n 50 procent meer voor.
Mariene hittegolven
Het NOAA-team verzamelde temperatuurmetingen en bijvoorbeeld satelliet-observaties en combineerde die met simulaties van complexe computermodellen. Zo kwamen ze tot de eerste grootschalige studie van hittegolven op de bodem van de oceaan voor de Noord-Amerikaanse kust. “Wetenschappers zijn nu al meer dan tien jaar de mariene hittegolven aan de oppervlakte van de grote zeeën aan het onderzoeken”, zegt hoofdonderzoeker Dillon Amaya van NOAA. “Dit is de eerste keer dat we echt dieper in de materie zijn gedoken. We weten nu veel beter wat er gebeurt op relatief ondiepe oceaanbodems terwijl er zulke extreme klimaatgebeurtenissen plaatsvinden.”
Een (te) warm bad
Deze onderzeese opwarming heeft overal ter wereld een grote impact op de vitaliteit van oceanische ecosystemen. Van plankton tot orka’s… al het leven wordt erdoor beïnvloed. Uit de gegevens is duidelijk op te maken dat de voortplanting en verspreiding van een groot aantal soorten wordt verstoord. Veel soorten hebben het moeilijk, terwijl andere juist hun plaats innemen en floreren door de hogere temperaturen. Om daar meer over te weten te komen is het belangrijk om de timing, intensiteit, lengte en achterliggende redenen van de onderzeese hittegolven te kennen.
Gaten opvullen in de data
Het gros van het onderzoek focuste het afgelopen decennium op de temperatuurextremen van het oppervlaktewater. Het is nu eenmaal een stuk makkelijker om hoogkwalitatieve metingen uit te voeren met satellieten, schepen en ‘slimme’ boeien dan om te achterhalen wat er diep in de oceaan gebeurt. Er kan ook veel informatie over de staat van het zeeleven gehaald worden uit de bovenste waterlaag, maar hoe het met de kreeften, sint-jakobsschelpen, krabben, bot, kabeljauw en andere bodemvissen is, die belangrijk zijn voor de visserij, is veel minder duidelijk. Gelukkig hebben datawetenschappers nu complexe computermodellen ontwikkeld, waarmee ze de onderstromen en de invloed van de atmosfeer beter kunnen doorrekenen. Deze heranalyse-techniek wordt al lang gebruikt, maar pas sinds kort is er voldoende rekenkracht om echt iets zinnigs te kunnen zeggen over de bodemtemperaturen dichtbij de kust.
Hittegolven op de oceaanbodem treden vaak tegelijk op met die in het oppervlaktewater, maar ze hebben de neiging om langer aan te houden, soms wel jarenlang. De opwarming van het water op de oceaanbodem kan bovendien ook plaatsvinden, terwijl er geen vuiltje aan de lucht lijkt aan de oppervlakte, iets wat belangrijke gevolgen heeft voor de commerciële visserij. “Dit betekent dat er aanzienlijke schade is diep in de zee, terwijl beleidsmakers en vissers na het controleren van de oppervlaktetemperaturen hier geen weet van hebben”, vertelt Amaya.
De Blob
In 2015 zorgde hittegolf ‘de Blob’ in het noordoosten van de Stille Oceaan voor een grote uitbraak van schadelijke algen en de grootschalige afbraak van kelpwoud, bestaande uit rood- en bruinwieren op de oceaanbodem. De schaaldiervisserij en het lokale toerisme leden hierdoor honderden miljoenen dollars verlies. In 2021 bleek dat er 71 procent minder kabeljauw rondzwom in de Golf van Alaska van 2015 tot 2017, terwijl andere jonge bodemvissen de tijd van hun leven hadden en in rap tempo vermeerderden. Ditzelfde bleek na analyse van de koraalduivelstand in het zuidoosten van de Verenigde Staten. De exotische vissoort ontplofte in aantal, terwijl andere soorten het erg moeilijk hadden. Kreeften aan de kust bij New England verdwenen zelfs helemaal.
“Het is van het grootste belang om mariene hittegolven zo snel mogelijk op te merken, zodat we kunnen ingrijpen als het nodig is en ons oceaanbeleid erop kunnen aanpassen”, zegt oceanograaf Michael Jacox. “Het is nu wel duidelijk dat we beter moeten opletten wat er gebeurt op de bodem van de oceaan. Daar wonen erg waardevolle dier- en plantensoorten. De hittegolven in hun leefgebied kunnen heel anders zijn dan die aan het wateroppervlak. Dit moeten we allemaal goed in onze oren knopen.”
