De ster geeft een uniek inkijkje in hoe onze zon en ons zonnestelsel er in het allereerste begin uitzagen.
NASA heeft wederom een verbluffend plaatje, gemaakt door de krachtige James Webb-telescoop, vrijgegeven. Op de foto is een kleurrijke zandloper te herkennen. En precies in het midden, in de ‘hals’, houdt een pasgeboren ster zich op. Wat met name heel bijzonder is, is dat de vlammende oranje en blauwe wolken alleen zichtbaar zijn in infrarood licht. Daarom waren ze nog nooit gezien voordat ze werden vastgelegd door Webb’s Near-Infrared Camera (Nircam).
Hierboven is de foto in al zijn glorie te bewonderen. De prachtige kosmische wolken ontstaan doordat materiaal dat door de pasgeboren ster wordt afgeworpen, botst met omringende materie. Het licht van de protoster schiet vervolgens naar boven en naar onder, waardoor de holtes in het gas en stof worden verlicht. Het stof is het dunst in de blauwe gebieden. Hoe dikker de stoflaag, des te minder blauw licht er kan ontsnappen, waardoor de oranje gekleurde regio’s ontstaan.
L1527
De pasgeboren ster die op de foto omringd wordt door de kleurrijke wolken, staat bekend als L1527. L1527 is piepjong, ongeveer 100.000 jaar oud (een oogwenk in kosmische termen). Gezien zijn leeftijd en helderheid wordt deze ster beschouwd als een protoster van klasse 0: het vroegste stadium van stervorming.
Lange weg te gaan
Protosterren zoals deze, die zich nog in een dikke wolk van kosmisch stof en gassen bevinden, hebben nog een lange weg te gaan voordat ze als volwaardige sterren kunnen worden aangemerkt. L1527 wekt bijvoorbeeld nog geen eigen energie op door kernfusie van waterstof, een essentieel kenmerk van sterren. Zijn vorm, hoewel grotendeels bolvormig, is ook onstabiel en heeft de vorm van een kleine, hete en gezwollen klomp gas ergens tussen de 20 en 40 procent van de massa van onze zon.
Kernfusie
Terwijl de protoster massa blijft verzamelen, wordt de kern geleidelijk samengedrukt en ontstaat er langzaam maar zeker een stabiele kernfusie. Het gefotografeerde tafereel bewijst dat L1527 precies in die transformatiefase zit. De omringende moleculaire wolk bestaat uit dicht stof en gas dat naar het centrum wordt gezogen, waar de protoster zich bevindt. Terwijl het materiaal naar binnen valt, draait het rond het midden. Hierdoor ontstaat een dichte schijf van materiaal. Naarmate het meer massa krijgt en verder wordt samengedrukt, zal de temperatuur van de kern stijgen en uiteindelijk de drempel bereiken waarop kernfusie begint.
Protoplanetaire schijf
De donkere band in het heldere centrum is de zogenoemde protoplanetaire schijf – een soort accretieschijf die zich vormt rond een zeer jonge ster. De schijf in de foto is ongeveer net zo groot als ons eigen zonnestelsel. Gezien de dichtheid is het niet ongebruikelijk dat veel van dit materiaal samenklontert waardoor planeten het levenslicht zien.
Zon en zonnestelsel
Kortom, op het door Webb vervaardigde beeld zien we eigenlijk een piepjonge ster een hoop stennis schoppen. De ooit verborgen kenmerken van de protoster zijn zichtbaar gemaakt, wat verrassende inzichten heeft opgeleverd over het prille begin van nieuw gevormde sterren. Niet alleen verschaft de foto van Webb ons overigens meer inzicht in de eerste levensfasen van een ster, het geeft ons ook een heel uniek inkijkje in hoe onze zon en ons zonnestelsel er in het allereerste begin uitzagen.
De afbeelding kunnen we weer toevoegen aan Webb’s indrukwekkende lijstje van afgeleverde foto’s die onze kennis over het heelal uitbreiden. En we kunnen nog veel meer verwachten. De James Webb-telescoop is de opvolger van de beroemde Hubble-telescoop en is nu enkele maanden operationeel. De telescoop is ’s werelds belangrijkste observatorium, die een hoop mysteries in ons zonnestelsel belooft op te lossen, verre werelden rond andere sterren nog beter kan bekijken en veel over de oorsprong van ons universum en onze plaats daarin zal kunnen ontraadselen. Kortom, verwacht wordt dat de telescoop heel wat vragen gaat beantwoorden en onze kijk op het universum en de totstandkoming ervan radicaal zal veranderen. En zoals het er nu naar uitziet, ligt de telescoop helemaal op koers om die belofte waar te maken.
