Het is deze week alweer een jaar geleden dat James Webb echt aan het werk ging. En die mijlpaal laten de Amerikaanse en Europese ruimtevaartorganisatie niet ongemerkt voorbij gaan.
Om te vieren dat James Webb een jaar operationeel is, hebben de ruimtevaartorganisaties namelijk een geweldige nieuwe foto – natuurlijk gemaakt door James Webb – vrijgegeven. Op de foto schittert een stervormingsgebied in het meervoudig sterrenstelsel Rho Ophiuchi.
Close-up
Het stervormingsgebied bevindt zich op slechts 390 lichtjaar afstand van ons en leent zich daarom uitstekend voor een close-up. En met welk instrument kunnen we zo’n close-up nu beter verkrijgen dan met de krachtigste ruimtetelescoop die de mensheid ooit heeft gebouwd, oftewel de James Webb Space Telescope?
Vijftig pasgeboren sterren
Op de foto schittert een stervormingsgebied dat maar liefst vijftig pasgeboren sterren herbergt. De donkere gebieden hebben een zeer hoge dichtheid; het zijn uiterst stoffige regio’s waarin as we speak sterren worden gevormd. Wat daarnaast opvalt, zijn de rode jets of straalstromen. Die bestaan uit moleculair waterstof en ontstaan wanneer sterren zich uit de stofwolk waarin ze zijn ontstaan, ontworstelen.
Planeten komen eraan
Sommige sterren in de stellaire kraamkamer worden omringd door schaduwen die hinten op de aanwezigheid van protoplanetaire schijven. Dit zijn gas- en stofschijven waaruit op termijn planeten geboren kunnen worden.
S1
Wat ook in het oog springt, is de zeer heldere ster in het midden van de onderste helft van de foto. Dit is de ster S1. Het is de enige ster in de foto die aanzienlijk zwaarder is dan onze zon; de andere sterren zijn allemaal lichter of hooguit even zwaar als onze moederster. Dat S1 de aandacht naar zich toetrekt, komt mede doordat deze omringend stof heeft weggeblazen en zo als het ware temidden van al het stof een onderkomen voor zichzelf lijkt te hebben gecreëerd.
Bijzonder tafereel
Al met al trakteert James Webb ons met deze foto op een bijzonder tafereel. Want wat voor kleine kinderen geldt, geldt ook voor jonge sterren: ze zijn zo groot. Hier zien we dan ook – op onnavolgbare wijze – een relatief kortdurende tijdperk in het leven van sterren vereeuwigd. “Onze eigen zon maakte ooit, lang geleden, deze fase door en nu beschikken we over de technologie om ook het begin van het leven van andere sterren waar te nemen,” concludeert onderzoeker Klaus Pontoppidan.
Genuanceerder beeld
Een nieuwe kijk op oude, maar soms ook ons onbekende processen: dat is – in een notendop – waar James Webb in de afgelopen maanden voor is komen te staan. “Webb heeft ons een genuanceerder beeld gegeven van sterrenstelsels, sterren en de atmosfeer van planeten buiten ons zonnestelsel dan ooit tevoren,” stelt Nicola Fox, namens NASA.
Ontdekkingen
Want hoewel de telescoop nog maar een jaartje actief is, heeft deze zich al over veel objecten in de kosmos gebogen en ook al behoorlijk wat ontdekkingen gedaan. Zo spotte deze verre, oude sterrenstelsels die slechts enkele honderden miljoenen jaren na de oerknal al zijn ontstaan, maar pluisde de telescoop ook de atmosfeer van enkele planeten uit en detecteerde deze ook interessante moleculen in stellaire kraamkamers en protoplanetaire schijven. Ook maakte de telescoop prachtige foto’s. Dat alles resulteerde reeds in honderden wetenschappelijke artikelen waarin veelal vragen beantwoord werden, maar even vaak ook weer nieuwe vragen geboren werden.
Hopelijk kan James Webb helpen om ook die nieuwe vragen op termijn van een antwoord te voorzien en zo ons beeld van de kosmos gaandeweg steeds completer te maken. Wetenschappers hebben goede hoop dat dat gaat lukken. “Webb’s wetenschappelijke missie is nog maar net begonnen,” benadrukt Jane Rigby, namens NASA. “Er staat ons nog veel meer te wachten.”
