James Webb-telescoop maakt fantastische foto van Neptunus en zijn ringen

De laatste keer dat we op zo’n heldere foto van de ijsreus en zijn ijle ringen werden getrakteerd, is alweer meer dan dertig jaar geleden!

Wie denkt aan een planeet met ringen denkt ongetwijfeld direct aan Saturnus. Minder bekend is dat ook Neptunus over een – weliswaar aanzienlijk minder indrukwekkend – ringenstelsel beschikt. En met behulp van de James Webb-telescoop is het astronomen nu gelukt om die ringen te vereeuwigen. Het resulteert in het helderste kiekje dat in meer dan dertig jaar van de ringen van Neptunus is gemaakt (zie kader).

De laatste keer dat de ringen van Neptunus vrij scherp in beeld werden gebracht, was in 1989. Toen scheerde de ruimtesonde Voyager 2 langs Neptunus. In de jaren die volgden, is Neptunus natuurlijk nog wel eens vereeuwigd. Maar nooit lukte het telescopen om de ringen zo scherp in beeld te krijgen als Voyager 2. En de dunste ringen konden zelfs helemaal niet worden vastgelegd. Het maakt de nieuwste foto van James Webb extra bijzonder. De ringen zijn namelijk uitermate scherp gefotografeerd en er zijn zelfs ringen zichtbaar die we sinds 1989 niet meer hadden gespot.

Naast Neptunus en zijn ringen heeft Neptunus ook zeven van de 14 manen van de ijsreus vastgelegd. Het meest in het oog springende exemplaar is daarbij Triton. Deze maan is bedekt met een ijskap, bestaande uit gecondenseerd stikstof en reflecteert daardoor zo’n 70 procent van het invallend zonlicht. Wat de maan verder bijzonder maakt, is dat deze een retrograde baan kent. Dat betekent dat deze tegen de draaiing van Neptunus in draait. Triton is de enige grote maan in ons zonnestelsel met een retrograde baan en vermoed wordt dan ook dat het niet altijd een maan van Neptunus is geweest. In plaats daarvan zou Triton een voormalig Kuipergordelobject zijn dat op een gegeven moment door Neptunus is ingevangen.

James Webb heeft zeven van de veertien manen van Neptunus vereeuwigd. Afbeelding: NASA, ESA, CSA en STScI.

Natuurlijk is het prachtig om de ringen en manen van Neptunus weer eens te zien. Maar ook Neptunus zelf schittert ons op deze foto tegemoet. Wat opvalt, zijn de heldere strepen en vlekken op de planeet. Het zijn wolken van methaanijs die zonlicht reflecteren nog voor het door methaangas geabsorbeerd kan worden. Het verder vrij duistere karakter van Neptunus op deze Webb-opname is overigens juist naar dat zonlicht absorberende methaangas te herleiden.

Nieuwe opnames van James Webb laten de ijsreus Neptunus zien. In vergelijking met de gasreuzen Saturnus en Uranus is Neptunus veel rijker aan elementen die zwaarder zijn dan waterstof en helium. Afbeelding: NASA, ESA, CSA en STScI.

Op de opnames die James Webb van Neptunus maakte, is ook wat nieuws te zien. Zo laat James Webb zien dat de ons reeds bekende vortex op de zuidpool vergezeld gaat wordt door een wolkenband.

Dat we dankzij James Webb nog wel meer over Neptunus en zijn omgeving te weten gaan komen, staat vast. Voor het komende jaar staan er namelijk reeds vervolgwaarnemingen van zowel Neptunus als Triton gepland.