Nog even en de krachtigste ruimtetelescoop ooit is klaar om aan het werk te gaan!
Een mijlpaal; NASA en ESA laten weten dat de uitlijning van de in december gelanceerde James Webb-telescoop voltooid is. Het betekent dat de spiegels van de telescoop nu gefocust licht afkomstig uit de ruimte in elk instrument weerkaatsen en elk instrument erin slaagt om zich met behulp van dat licht een superscherp beeld van een stukje van die ruimte te vormen.
Mozaïek
Om dat te illustreren hebben ESA en NASA een mozaïek vrijgegeven (je ziet het hieronder). Elke afbeelding hierop bewijst dat de instrumenten volledig zijn uitgelijnd met de telescoop en de ruimte dus scherp zien. Op de beelden is overigens een deel van de Grote Magelhaense Wolk te zien; een klein satellietstelsel van de Melkweg.
De instrumenten
De omvang en positie van de beelden weerspiegelen de omvang en positie van de gezichtsvelden van de verschillende instrumenten. Helemaal links zie je allereerst een beeld van NIRSpec. Dit is een spectrometer; een instrument dat licht in verschillende kleuren kan opsplitsen en op basis daarvan bijvoorbeeld meer kan vertellen over de eigenschappen – denk aan temperatuur, massa en chemische samenstelling – van het object dat dit licht afgeeft of weerkaatst. Het instrument is dus niet ontworpen om het heelal optisch in beeld te brengen, maar kan – voor kalibratiedoeleinden en het selecteren van geschikte onderzoeksobjecten – wel beelden maken.
Direct daarnaast zien we NIRCAM, deze nabij infraroodcamera is vooral geschikt voor het detecteren van licht van jonge sterren en sterrenstelsels in wording. Naast NIRCAM is een beeld van MIRI te zien: dit instrument richt zich op straling in het mid-infrarood. Eronder zien we de Fine Guidance Sensor. Dit is niet echt een wetenschappelijk instrument; de Fine Guidance Sensor zorgt er – door de positie van James Webb ten opzichte van specifieke sterren in het gezichtsveld van James Webb vast te stellen en vast te houden – voor dat deze langdurig op te bestuderen objecten gericht kan blijven. En tenslotte is er dan nog NIRISS, dat staat voor Near Infrared Imager & Slitless Spectrograph. Het is een combinatie van een nabij infraroodcamera en een spectrometer en wordt bijvoorbeeld gebruikt om exoplaneten op te sporen.
Nog niet klaar
Met het uitlijnen van de telescoop is een belangrijke hindernis genomen. Maar de telescoop is nog niet helemaal klaar voor de eerste echte waarnemingen. Zo moeten eerst de wetenschappelijke instrumenten nog helemaal goed worden afgesteld. Die instrumenten bevatten tal van componenten – lenzen, maskers, filters, etc. – die nog geconfigureerd moeten worden. Daarnaast zal de telescoop de komende periode opdracht krijgen om zich op verschillende delen van het heelal te richten, waarbij de hoeveelheid zonnestraling die op James Webb valt, sterk uiteenloopt. Doel is om te bevestigen dat de temperatuur van het observatorium – voor een optimaal resultaat moeten de spiegels en instrumenten een temperatuur van -223 graden Celsius hebben – ook onder die omstandigheden stabiel blijft.
De verwachting is nog altijd dat James Webb ergens deze zomer volledig operationeel zal zijn. En dat is iets om naar uit te zien; NASA en ESA laten ook in dit stadium weten dat de optische prestaties van de telescoop nog altijd beter zijn dan men had durven hopen.
