De James Webb-ruimtetelescoop onthult een zeldzaam kosmisch fenomeen: een Einstein-ring, waarin een elliptisch lenssterrenstelsel een vervormd spiraalsterrenstelsel omringt.
Met de recente onthullingen van James Webb wordt ons zicht op het universum opnieuw uitgebreid. De foto toont een intrigerende Einstein-ring, waarin twee ogenschijnlijk losse sterrenstelsels samensmelten tot één adembenemend kosmisch schouwspel.
In het centrum prijkt een helder elliptisch lenssterrenstelsel met een karakteristieke glanzende kern en een glad, onopvallend stralend lichaam. Dit sterrenstelsel maakt deel uit van het grotere cluster SMACSJ0028.2-7537, een verzameling van sterrenstelsels die samen een indrukwekkend massief geheel vormen. Aan de buitenrand van dit elliptisch lenssterrenstelsel zien we een tweede, veel verder gelegen sterrenstelsel dat als een spiraalvormige structuur rondom het lenssterrenstelsel is gewikkeld. De lichtstralen van dit verre balkspiraalstelsel zijn tijdens hun reis afgebogen door de zwaartekracht van het dichterbij gelegen stelsel, waardoor een ringstructuur ontstaat; een Einstein-ring.
Het fenomeen zwaartekrachtlens (of gravitatielens), waarbij de kromming van de ruimtetijd een cruciale rol speelt, maakt het mogelijk om objecten die anders te zwak zouden zijn om waar te nemen, gedetailleerd te bestuderen. Het fascinerende aan dit kosmische fenomeen is dat de vervorming van het achtergelegen stelsel ons niet alleen een visueel spektakel biedt, maar ook een unieke kans om de evolutie van sterrenstelsels over miljarden jaren te onderzoeken. Het lensproces vindt plaats wanneer de lichtbron, de lens en de waarnemer bijna perfect in een rechte lijn liggen. Afhankelijk van de precisie van deze uitlijning kan de ring compleet of slechts gedeeltelijk zichtbaar zijn. Hierdoor kunnen wetenschappers cruciale gegevens ontlenen over de massa en structuur van zowel het lenzende stelsel als het vervormde achtergelegen stelsel.
Een belangrijk onderdeel van dit onderzoek is de bijdrage van de Strong Lensing and Cluster Evolution (SLICE) survey, onder leiding van Guillaume Mahler van de Universiteit van Luik. Door met de nabij-infrarood camera (NIRCam) van Webb maar liefst 182 sterrenstelselclusters te bestuderen, probeert het team 8 miljard jaar aan clusterevolutie in kaart te brengen. Aanvullende data afkomstig van de Wide Field Camera 3 en de Advanced Camera for Surveys van de Hubble-ruimtetelescoop versterken de analyses en bieden een nog completer beeld van deze kosmische dans.
Het gepresenteerde beeld is niet louter een esthetisch spektakel, maar vormt een essentieel onderdeel van het hedendaagse onderzoek naar de oerknal en de evolutie van het universum. Deze Einstein-ring illustreert op indrukwekkende wijze hoe bijzondere uitlijningen van het sterrenstelsel en het effect van gravitationeel lenzen samen een venster openen naar de diepste geheimen van de kosmos.
Wil je de foto op hoge resolutie bekijken, klik dan hier. Of bekijk hem in ESA Skyview.
