Ze zijn superhelder, heel zwaar en maar relatief kort waarneembaar. We hebben het over Wolf-Rayetsterren en James Webb heeft er eentje gespot. En hoe!
De krachtige ruimtetelescoop James Webb werd eind 2021 gelanceerd en opende tegen de zomer van 2022 de ogen. En één van de eerste dingen die de telescoop toen zag, was – zo onthullen de Amerikaanse en Europese ruimtevaartorganisaties nu – een zeldzame Wolf-Rayetster. Het levert een spectaculaire en ongeëvenaard gedetailleerde opname op.
WR 124
Wolf-Rayetsterren zijn zware sterren die door toedoen van krachtige sterrenwinden veel massa verliezen. Ze leven maar kort en exploderen uiteindelijk tot supernova. Op de opname van James Webb schittert de Wolf-Rayetster WR 124. De ster bevindt zich op zo’n 15.000 lichtjaar afstand, in het sterrenbeeld Boogschutter.
WR 124 is ongeveer 30 keer zwaarder dan de zon en druk bezig om zijn buitenste lagen af te stoten. Inmiddels heeft de ster al zo’n 10 zonsmassa’s aan gas weggeslingerd. Dat weggeslingerde gas koelt – op enige afstand van de ster – af, waarna stof ontstaat.
Laatste stuiptrekkingen
Je kunt het zien als de laatste stuiptrekkingen van WR 124. De ster is namelijk gedoemd om op korte termijn te exploderen. We gaan WR 124 dus verliezen. Maar we krijgen er ook weer een hoop voor terug, zo is de overtuiging van astronomen. De stervende ster creëert immers grote hoeveelheden stof, waarvan naar verwachting in ieder geval een deel de supernova-explosie zal doorstaan. En uit dat stof worden vervolgens weer nieuwe sterren – en uiteindelijk ook weer planeten – gevormd. Daarnaast vormt het stof ook een platform waarop moleculen zich kunnen vormen en bijvoorbeeld tot bouwblokken van leven kunnen samenklonteren.
Het belang van gedetailleerde opnamen
Het moge duidelijk zijn: stof speelt een belangrijke rol in het universum. Daarnaast weten we dat er ook heel veel stof in de kosmos te vinden is. Veel meer eigenlijk dan astronomen kunnen verklaren. Geen wonder dat ze met bovengemiddelde interesse kijken naar stofproducenten, zoals WR 124. En dankzij James Webb kunnen ze deze stofproducent nu beter dan ooit bestuderen. Kosmisch stof kun je namelijk het beste observeren in infrarood licht en daar is James Webb voor gemaakt. De krachtige telescoop onthult structuren in het gas en stof rond WR 124 die eerder onzichtbaar bleven en stelt astronomen zo voor het eerst in staat om zich een gedetailleerd beeld van de stofproductie rond Wolf-Rayetsterren te vormen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld nagaan of dat stof grof en talrijk genoeg is om – ook tijdens een supernova-explosie – stand te kunnen houden en bij te dragen aan het ‘stofbudget’ van de kosmos.
Daarnaast is het natuurlijk ook gewoon heel gaaf om een Wolf-Rayetster zo gedetailleerd te kunnen bekijken. Zeker als je bedenkt dat deze sterren vrij weinig worden waargenomen. In onze eigen Melkweg – gevuld met zo’n 100 miljard sterren – kennen we er slechts 500. Dat ze zo zeldzaam zijn, heeft alles te maken met het feit dat de sterren maar een kort leven beschoren zijn. Het maakt de opname van James Webb alleen maar waardevoller; de telescoop is er immers glansrijk in geslaagd een naar kosmische maatstaven vluchtig moment te vereeuwigen.
