Aanschouw het spiraalvormige sterrenstelsel Messier 74 zoals je ‘m nog nooit eerder hebt gezien.
Ruimtetelescopen James Webb en Hubble hebben samen een werkelijk prachtig plaatje afgeleverd. Het gaat om een foto van Messier 74, een spiraalvormig sterrenstelsel dat zich op zo’n 32 miljoen lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Vissen bevindt. “De nieuwe beelden van Messier 74 tonen de kracht van ruimteobservatoria die samenwerken op meerdere golflengten,” zo schrijft ESA.
Messier 74
Messier 74 is een geliefd studieonderwerp. Dat komt omdat het spiraalvormige sterrenstelsel bijna volledig ‘zijn gezicht’ naar de aarde gericht heeft. Dit, in combinatie met zijn goed gedefinieerde spiraalarmen, maakt het een favoriet doelwit voor astromen die de oorsprong en structuur van galactische spiralen bestuderen.
Webb en Hubble
Onderzoekers kwamen op een goed idee. Want wat als de James Web-telescoop en de oudere Hubble-telescoop eens de handen ineen zouden slaan en samen de ogen op Messier 74 zouden richten? Ze vullen elkaar goed aan. Webb bestudeert objecten namelijk op infrarode golflengten, terwijl Hubble de ultraviolette en zichtbare golflengten goed weet vast te leggen. En wanneer je de vervaardigde beelden van beide telescopen met elkaar combineert, krijg je dit:
Het is een prachtige foto, waarop zelfs kleine details zichtbaar worden. Webbs scherpe blik onthult bijvoorbeeld de delicate filamenten van gas en stof in de grandioze spiraalarmen van Messier 74, die vanuit het midden van het beeld naar buiten kronkelen. De afwezigheid van gas in het nucleaire gebied geeft bovendien een onbelemmerd zicht op de sterrenhopen in het centrum van het stelsel.
Verschillen
De afzonderlijk gemaakte foto’s van Hubble en Webb zijn opvallend anders. Hubble heeft met name de oude rode sterren nabij het hart van Messier 74 en de jongere blauwere sterren in de spiraalarmen goed weten vast te leggen. Daarentegen legt Webb meer de nadruk op de massa’s gas en stof in de armen van Messier 74, naast het opvallende, dichte cluster van sterren in de kern.
ESA/Webb, NASA & CSA, J. Lee and the PHANGS-JWST Team; ESA/Hubble & NASA, R. Chandar Acknowledgement: J. Schmidt
Doel
De gecombineerde foto van Webb en Hubble is niet alleen maar gemaakt voor de leuk. Onderzoekers hebben een groter doel voor ogen. Webb staarde naar Messier 74 met zijn Mid-InfraRed Instrument (MIRI) om op die manier meer te weten te komen over de vroegste fasen van stervorming. De huidige waarnemingen maken dan ook deel uit van een groter project waarin onderzoekers negentien nabije stervormende sterrenstelsel in kaart willen brengen. Deze sterrenstelsels zijn al waargenomen met behulp van Hubble en grondtelescopen. Door deze al bestaande beelden te combineren met de nieuw vervaardigde beelden van Webb, hopen astronomen de stervormingsgebieden in de sterrenstelsels te lokaliseren, de massa’s en leeftijden van de sterclusters nauwkeurig te meten en inzicht te krijgen in de aard van de kleine stofkorrels die in de interstellaire ruimte drijven.
De prachtige combinatiefoto is een spectaculair hoogstandje, waar astronomen veel van hopen te leren. Bovendien bewijst de foto eens te meer dat je samen meer bereikt dan alleen. Door gegevens van telescopen die over het hele elektromagnetische spectrum werken te combineren, kunnen wetenschappers meer inzicht in astronomische objecten krijgen dan met één enkel observatorium het geval zou zijn – zelfs als deze zo krachtig is als Webb!
