De kans op een succesvolle ivf-behandeling is groter als de moeder bijvoorbeeld een gezonde leefstijl heeft, maar dat de seizoenen ook effect hebben, is verrassend. Onderzoekers kwamen erachter dat ivf vaker lukt als de eitjes worden verzameld in de zomer.
In 1978 werd in Engeland de eerste ivf-baby geboren. In Nederland wordt de behandeling sinds 1982 uitgevoerd. Sindsdien hebben miljoenen koppels hun kinderwens alsnog in vervulling zien gaan door de methode, waarbij een of meer eicellen buiten het lichaam worden bevrucht met zaadcellen, waarna de embryo’s worden teruggeplaatst in de baarmoeder.
Niet in de herfst
Nu blijkt dat die eiverzameling het beste in de zomer kan plaatsvinden. Dan is de kans 30 procent groter dat de behandeling slaagt dan wanneer dit in de herfst gebeurt. De Australische onderzoeker Sebastian Leathersich legt uit: “Tijdens onze studie werden er gemiddeld in Australië na ingevroren embryo-overdracht 27 baby’s geboren per 100 personen. Bij onze proefpersonen gold dat voor 28 geboorten per 100.” Maar er bleek een enorm verschil tussen zomer en herfst. Als eitjes in de herfst werden verzameld, waren er 26 geboorten per 100 personen, in de zomer werden er 31 baby’s per 100 geboren. Daarbij maakte het niet uit wanneer de embryo’s uiteindelijk in de baarmoeder werden ingebracht. De geboortecijfers na in de lente en winter ingebrachte eitjes zaten ertussenin.
Maar hoe kan het dat het ook maar iets uitmaakt of je een eitje in de zomer of in de herfst oogst? Daar hebben de wetenschappers misschien een antwoord op, want ze ontdekten nog iets anders: er was ook een bijna 30 procent grotere slagingskans bij vrouwen wier eitjes werden verzameld op dagen dat de zon het meeste scheen, vergeleken met dagen met de minste zonuren.
Tegenstrijdige berichten
Tot nu toe waren er tegenstrijdige bevindingen wat betreft de seizoenseffecten bij ivf. Leathersich vertelt: “Het is al lang bekend dat er seizoensvariaties zijn in natuurlijke geboortecijfers over de hele wereld, maar daar kunnen allerlei milieu-, gedrags- en sociologische factoren aan ten grondslag liggen. De meeste studies naar succespercentages van ivf hebben gekeken naar verse embryo-overdrachten, waarbij het embryo binnen een week na het weghalen van het eitje wordt teruggeplaatst. Dit maakt het onmogelijk om de impact te bepalen van seizoenen of het aantal zonuren, op de ontwikkeling van de eitjes en embryo’s”, legt hij uit.
“Tegenwoordig worden veel embryo’s ‘ingevroren’ in de baarmoeder ingebracht. We bedachten dat dit ons de mogelijkheid bood om het effect van de omgeving op de ontwikkeling van eitjes en de vroege zwangerschap afzonderlijk te onderzoeken.”
Leathersich en zijn collega’s analyseerden de resultaten van alle ingevroren embryo-overdrachten die werden uitgevoerd in een kliniek in Perth gedurende een periode van acht jaar, van januari 2013 tot december 2021. In deze periode zijn er 3659 ingevroren embryo’s teruggeplaatst, die voortkwamen uit 2155 ivf-cycli bij 1835 patiënten.
Zon en warmte
“Toen we specifiek keken naar het aantal uur zon rond het moment van de verzameling van de eitjes, zagen we een vergelijkbare toename als bij het afnemen van eitjes in de zomer”, zegt Leathersich. “Het geboortecijfer na een ingevroren embryo-overdracht van een eitje dat op een dag met minder zonuren was verzameld, was 25,8 procent. Dit steeg naar 30,4 procent als het embryo afkomstig was van een eitje dat op dagen met de meeste zonuren was verzameld. Zelfs als we rekening hielden met het seizoen en de omstandigheden op de dag van de embryo-overdracht, bleef deze toename bestaan.” De temperatuur op de dag waarop het eitje werd verzameld, had geen invloed op de kans op de geboorte van een gezonde baby.
Gek genoeg, speelde de temperatuur wél een rol bij de overdracht van de embryo’s naar de baarmoeder. De kans op geboorte nam met 18 procent af als het op die dag erg warm was, vergeleken met de koudste dagen. Ook waren er iets meer miskramen op de warmste dagen. Leathersich zegt daarover: “Ons onderzoek wijst uit dat de beste omstandigheden samenhangen met de zomer en het aantal zonuren op de dag waarop het eitje wordt verzameld. Er zijn veel factoren die van invloed zijn op het succes van vruchtbaarheidsbehandelingen, waarbij leeftijd een van de belangrijkste factoren is. Deze studie onderstreept echter het belang van omgevingsfactoren en hun invloed op de kwaliteit van eitjes en de embryonale ontwikkeling.” Maar de onderzoeker benadrukt: “Het is nog altijd het belangrijkste om roken, alcohol en andere gifstoffen te vermijden, genoeg te bewegen en een gezond gewicht te hebben. Artsen en patiënten zouden echter ook externe factoren zoals seizoenen of zonuren kunnen meewegen.”
Melatonine
Uiteindelijk blijft nog steeds de vraag staan: hoe kan het aantal zonuren dan effect hebben op een eitje? De onderzoekers speculeren dat het hormoon melatonine een rol speelt. Daar maak je meer van aan in de winter en in de lente. En eitjes moeten zich drie tot zes maanden ontwikkelen voor ze de eierstokken verlaten. Wat ook een rol kan spelen is een andere leefstijl in de zomer of de luchtkwaliteit. Er zijn bijvoorbeeld ook meer miskramen in de zomer. “Dit suggereert dat de negatieve effecten van hoge temperaturen waarschijnlijk meer verband houden met het begin van de zwangerschap dan met de ontwikkeling van eitjes”, besluit Leathersich.
