We hebben de Minoïsche beschaving onderschat.
Die conclusie kun je wel trekken nadat archeologen in een 3500 jaar oud graf in het zuidwesten van Griekenland een prachtige zegelsteen hebben gevonden. Ze beschrijven hun vondst – volgens de onderzoekers één van de mooiste kunstwerken uit het prehistorische Griekenland – in het blad Hesperia.
Het draait allemaal om de zegelsteen die je hiernaast ziet. Een meesterwerk, aldus de onderzoekers. Op de zegelsteen is een strijder te zien die reeds een vijand aan zijn voeten heeft liggen en bezig is een tweede tegenstander te vellen. De afbeelding is – ondanks dat deze op een zegelsteen van amper 3,5 centimeter groot staat – ongelofelijk gedetailleerd. “Sommige van de details zijn slechts een halve millimeter groot,” vertelt onderzoeker Jack Davis. “Ze zijn onbegrijpelijk klein.” Een aantal details – zoals de versiering op de wapens – wordt pas zichtbaar onder een microscoop. Ook is de afbeelding op de zegelsteen ongelofelijk natuurgetrouw. “Wat fascinerend is, is de gedetailleerde weergave van het menselijk lichaam en de spieren daarin: zoiets zie je pas weer in de klassieke periode van de Griekse kunst, zo’n 1000 jaar later. Het is een spectaculaire vondst.”
Legende
De archeologen ontdekten de opmerkelijke zegelsteen in het graf van een man die zo’n 1500 voor Christus stierf. Mogelijk was het een Minoïsche strijder (zie kader). De afbeelding op de zegelsteen doet denken aan de epische gevechten uit Homerus’ Ilias waarin de mythologische strijd tussen de Trojanen en Myceense koninkrijken centraal staat. Hoewel de onderzoekers niet met zekerheid kunnen zeggen dat de afbeelding op het wereldberoemde werk geïnspireerd is, weerspiegelt de zegelsteen ongetwijfeld een legende die heel bekend was binnen de Minoïsche en Myceense beschaving. En waarschijnlijk identificeerde de strijder die zo’n 3500 jaar geleden in dit graf ten ruste werd gelegd zich met de strijder op de zegelsteen.
De vondst is van groot belang voor ons begrip van de Minoïsche en Myceense beschaving. Want het stukje vakwerk dat deze edelsteen laat zien, is indrukwekkend. Veel indrukwekkender dan wat we van de Griekse beschavingen aan het eind van de Bronstijd verwachtten. “Het lijkt erop dat de Minoërs kunst voortbrachten waarvan niemand zich ooit had kunnen voorstellen dat ze deze konden produceren,” stelt Davis. Hij wijst erop dat de zegelsteen suggereert dat de Minoërs heel geïnteresseerd waren in realistische kunst en er ook in slaagden om deze te produceren. Daarbij lag de focus blijkbaar op het realistisch weergeven van bewegingen en de menselijke anatomie. En dat is iets wat we nooit achter de Minoërs gezocht hadden. Het suggereert dat we ons opnieuw moeten buigen over de evolutie en ontwikkeling van de Griekse kunst. “Deze zegelsteen moet opgenomen worden in alle kunsthistorische teksten en zal de manier waarop er naar prehistorische kunst wordt gekeken veranderen,” voorspelt onderzoeker Shari Stocker.
