Vrouwen die meer dan anderhalf glas melk per dag drinken, hebben mogelijk een hoger risico op hartproblemen. Maar geen zorgen, want yoghurt eten kan dan weer wel.
Melk drinken heeft veel voordelen. Het zit bijvoorbeeld vol met calcium, eiwitten en vitaminen die goed zijn voor botten en spieren. Toch wijst een Scandinavische studie nu uit dat je toch ook met melk een beetje moet uitkijken. Zo brengen onderzoekers het drinken van veel melk in verband met een verhoogd risico op hartproblemen. Althans, bij vrouwen.
Melk is goed voor elk
Het Voedingscentrum raadt zowel jongeren als volwassenen aan dagelijks zuivelproducten te eten. De aanbevolen hoeveelheid varieert per leeftijdsgroep, maar voor volwassenen komt het neer op twee à drie porties zuivel per dag. En dat is ook niet zo gek. Melk en melkproducten leveren veel goede voedingsstoffen. Ze bevatten eiwit en zijn een bron van de vitamines B2, B12 en calcium.
Hartziekten
Tegelijkertijd is ischemische hartziekte (een aandoening waarbij de bloedtoevoer naar het hart wordt verminderd of geblokkeerd, meestal door verstopte of vernauwde kransslagaders) wereldwijd een van de belangrijkste doodsoorzaken bij volwassenen. En er zijn aanwijzingen dat melkproducten mogelijk bijdragen aan het verhoogde risico op deze aandoening. Het bewijs daarvoor is echter nogal dunnetjes. En daarom besloot onderzoeker Karl Michaëlsson, verbonden aan de Zweedse Uppsala Universiteit, dit samen met zijn collega’s nader onder de loep te nemen.
Studie
Michaëlsson en zijn team vergeleken het aantal gevallen van ischemische hartziekte en hartaanvallen bij zo’n 60.000 vrouwen en 40.000 mannen in Zweden gedurende ongeveer 30 jaar. Tussen 1987 en 2021 werden 17.896 gevallen van ischemische hartziekte geregistreerd, waarvan 10.714 hartaanvallen. De deelnemers werden gecontroleerd op factoren zoals alcoholgebruik, rookgedrag en andere gezondheidsproblemen zoals diabetes. Daarnaast gaven ze aan hoeveel zuivelproducten ze dagelijks consumeerden.
Vrouwen
Uit de bevindingen blijkt dat het drinken van meerdere glazen melk per dag verstrekkende gevolgen kan hebben. Zo blijkt dat bij vrouwen het drinken van meer dan 300 milliliter melk per dag gekoppeld is aan een hoger risico op ischemische hartziekte. Bij 400 milliliter steeg het risico met 5 procent, bij 600 milliliter met 12 procent en bij 800 milliliter met 21 procent. Eenzelfde patroon werd gezien voor het risico op hartaanvallen.
Verklaring
Een prangende vraag is wat hieraan precies ten grondslag ligt. “Volgens ons is lactose in melk de boosdoener”, verklaart Michaëlsson in gesprek met Scientias.nl. “Een deel van deze melksuiker, galactose, kan bij hoge inname celstress en ontstekingen veroorzaken. Dit zou kunnen leiden tot vroegtijdige veroudering van cellen en organen, waaronder het hart.”
Mannen
Opvallend genoeg vonden de onderzoekers geen verband tussen een hogere inname van melk en ischemische hartziekte bij mannen. Hoe dat kan? “Bij vrouwen verloopt de enzymatische omzetting van galactose naar glucose (via het zogenoemde LeLoir-pad) minder efficiënt dan bij mannen”, legt Michaëlsson uit. “Dit verschil kan ervoor zorgen dat vrouwen meer galactose opstapelen, wat na een grotere inname van melk kan leiden tot meer oxidatieve stress en celstress.”
Yoghurt
Ben je nou toch heel gek op zuivel, geen zorgen. Want yoghurt is bijvoorbeeld een goed alternatief. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat het vervangen van 200 milliliter niet-gefermenteerde melk per dag door gefermenteerde melk bij vrouwen samenhangt met 5 procent minder risico op hartziekte en 4 procent minder kans op een hartaanval. “Dit heeft ermee te maken dat gefermenteerde melkproducten een probiotisch effect hebben, waardoor ontstekingen afnemen”, zegt Michaëlsson. “Bovendien bevatten ze minder lactose en galactose dan niet-gefermenteerde melk.”
Niet-gefermenteerde melk is melk die geen fermentatieproces heeft ondergaan. Dit is gewone melk zoals we die vaak drinken: verse melk, gepasteuriseerde melk en lang houdbare melk. Deze melk bevat lactose (melksuiker), die niet is omgezet door bacteriën of andere processen. Gefermenteerde melk is melk die is omgezet door fermentatie met behulp van melkzuurbacteriën, zoals yoghurt, kefir en karnemelk. Tijdens dit proces breken bacteriën de lactose in de melk af en zetten deze om in melkzuur, wat de melk een dikkere textuur en een frisse, soms lichtzure smaak geeft. Gefermenteerde melkproducten bevatten vaak probiotica, wat gunstig kan zijn voor de darmgezondheid, en ze hebben een lager lactosegehalte dan niet-gefermenteerde melk.
De vraag of melk dus gezond is, is niet zo simpel te beantwoorden. Enerzijds biedt het zeker gezondheidsvoordelen. Maar matigheid is daarbij wel belangrijk. “We moeten deze studie zien als een stukje van een grotere wetenschappelijke puzzel”, vindt Michaëlsson. “Niet-gefermenteerde melk wordt vaak gepromoot als een gezond drankje. Maar er zijn nu meerdere wetenschappelijke aanwijzingen dat deze bewering niet altijd opgaat.”
Het laatste woord is hier nog niet over gezegd. Omdat het om een observationele studie gaat, kan er nog geen direct oorzakelijk verband worden gelegd tussen de inname van niet-gefermenteerde melk door vrouwen en ischemische hartziekte. Verdere onderzoeken zijn dan ook nodig om de bevindingen uit de huidige studie te bevestigen en de onderliggende mechanismen beter te begrijpen. “Andere onderzoeken moeten eerst dezelfde resultaten opleveren”, stelt Michaëlsson. “Als dat zo is, zou het advies kunnen zijn om minder niet-gefermenteerde melk te drinken en meer gefermenteerde melk te nuttigen.”
