De term ketodieet hoor je steeds vaker. Mensen die willen afvallen, kiezen voor eten waar veel vet en zo min mogelijk koolhydraten in zitten. Daarnaast is keto ook opgekomen als een nieuw wapen tegen verschillende soorten kanker. Er is alleen één probleem…
Volgens diëtisten is het mogelijk om 10 procent van je lichaamsgewicht te verliezen door een ketodieet te volgen. Het idee is om het lichaam aan te sporen om zijn vetreserves aan te spreken, door het gebrek aan suikers in de voeding. Kankerpatiënten kiezen er tegenwoordig ook vaker voor om de suikers te laten staan, zodat tumoren problemen krijgen met hun energievoorziening en langzaam verhongeren. Het gros van de tumorcellen heeft namelijk een continue aanvoer van glucose nodig om door te kunnen groeien. Ook zorgt keto ervoor dat giftige bijproducten van vetten in de kankercellen ophopen en hen doden. Dit proces heet ferroptose.
Cachexie
Een ketodieet lijkt voor mensen met kanker dan ook een ideaal onderdeel van de behandeling, maar dat is het helaas niet. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat het koolhydraatarme dieet een dodelijke bijwerking heeft, die jaarlijks bijdraagt aan de (versnelde) dood van zo’n twee miljoen mensen wereldwijd. Deze aandoening heet cachexie. Het is een complex metabool syndroom dat zich uit in extreme magerheid die optreedt in de vergevorderde stadia van ziektes zoals kanker, tbc en aids, maar ook bij extreme ouderdom, zwaar drugsmisbruik en anorexia nervosa. Cachexie zorgt voor extreem gewichtsverlies, afbraak van spieren, een totaal gebrek aan eetlust, zware vermoeidheid en verslechtering van het immuunsysteem.
Extreem mager en vermoeid
Onderzoekers uit New York ontdekten dat muizen met alvleesklier- en darmkanker die op een ketodieet worden gezet, een stuk sneller te maken krijgen met cachexie en de dodelijke gevolgen ervan. “Cachexie vloeit voort uit een wond die niet wil genezen”, zegt professor Tobias Janowitz. “Het komt veel voor bij patiënten met een progressieve vorm van kanker. Ze worden zo zwak dat ze niet meer in aanmerking komen voor kankerbehandelingen. Simpele dagelijkse bezigheden veranderen voor deze mensen in enorme arbeid. Het lukt hen uiteindelijk nauwelijks meer om uit bed te komen.”
Het evenwicht is zoek
Janowitz is daarom samen met een collega druk bezig om een oplossing te bedenken voor cachexie bij kankerpatiënten. Het lukte hen om door middel van corticosteroïden de anti-kankereffecten van het ketodieet te laten voortduren bij de labmuizen, terwijl de cachexie wegbleef. De tumoren krompen en de muizen leefden langer. “Gezonde muizen worden ook dunner door het ketodieet, maar hun stofwisseling past zich aan, waarna er een evenwicht ontstaat”, legt Janowitz uit. “Muizen met kanker kunnen zich niet aanpassen, omdat ze te weinig van het hormoon corticosteron aanmaken. Het lukt ze niet om zich aan te passen aan het effect van het ketodieet, waardoor het gewichtsverlies door blijft gaan.” Het toedienen van corticosteroïden om het lichaamseigen corticosteron aan te vullen, gaf uitstekende resultaten bij de muizen.
Timing en dosering
“Kanker is een ziekte die het hele lichaam aantast. Het herprogrammeert de normale biologische processen om door te kunnen groeien”, zegt Ferrer. “Hierdoor lukt het de zieke muizen niet meer om de voedingsstoffen uit het ketodieet te gebruiken en kwijnen ze weg. Maar na toediening van de steroïden ging het veel beter. Ze leefden langer dan bij elke andere behandeling die we hebben geprobeerd.” Het team is nu bezig om de timing en dosering van het kunstmatige hormoon te verfijnen en de stap naar de behandeling van menselijke kankerpatiënten te maken. Op deze manier hopen ze de periode waarin effectieve kankerbehandelingen ingezet kunnen worden in combinatie met het ketodieet te vergroten.
“We doen er alles aan om de groei van tumoren te beperken en de kanker terug te dringen. We zijn duidelijk op de goede weg, nu we een antwoord gevonden lijken te hebben op cachexie”, aldus Janowitz. “Als het ons lukt om dit effect te vergroten en we maken het pakket aan behandelingen nog efficiënter, dan kunnen in de nabije toekomst miljoenen kankerpatiënten hier de vruchten van plukken. Dat is onze grote drijfveer.”
