Onderzoekers hebben de overblijfselen van een hydraulisch liftsysteem gevonden die mogelijk geholpen heeft bij de bouw van iconische Piramide van Djoser. En dit systeem zou zomaar eens een cruciale rol kunnen hebben gespeeld bij het verplaatsen van bouwmaterialen.
Eén van de grootste archeologische raadsels is nog altijd hoe de beroemde piramides van Egypte zijn gebouwd. In die tijd bestonden er nog geen bulldozers of kranen. En hoewel er verschillende theorieën zijn over hoe de grote blokken steen naar boven werden gebracht en geplaatst, is er geen definitieve oplossing gevonden die door alle archeologen en ingenieurs wordt aanvaard. Kortom, het blijft tot op heden een groot mysterie hoe de oude Egyptenaren de piramides hebben opgericht. Maar een nieuwe studie licht nu mogelijk een tipje van de sluier op.
Piramide van Djoser
Eén van de meest iconische piramides is zonder twijfel de Piramide van Djoser. En ook over de bouw van deze piramide tasten onderzoekers in het duister. “De trappenpiramide van Djoser, gelegen op het plateau van Saqqara, werd ongeveer 4700 jaar geleden gebouwd,” vertelt onderzoeker Xavier Landreau in gesprek met Scientias.nl. “Het is de oudste van de zeven monumentale piramides in Egypte. Deze piramide wordt beschouwd als een belangrijke voorloper van de piramide van Cheops en bevat baanbrekende architectonische vernieuwingen. Ze is opgebouwd uit miljoenen bewerkte stenen en beschikt over een ondergronds complex van meer dan zeven kilometer aan gangen, gelegen op meer dan 28 meter diepte, waarvan de exacte functie nog steeds niet volledig begrepen is. De innovaties in de trappenpiramide zijn zo opmerkelijk dat haar architect, Imhotep, tijdens het Nieuwe Rijk als een god werd vereerd.”
Hydraulisch liftsysteem
In de nieuwe studie hebben onderzoekers de piramide grondig onderzocht om te begrijpen hoe deze tot stand is gekomen. En ze komen nu tot de conclusie dat de Piramide van Djoser mogelijk is gebouwd met een uniek hydraulisch liftsysteem. De studie stelt voor dat water door twee schachten binnenin de piramide stroomde, en dat dit water werd gebruikt om een drijver op en neer te laten bewegen, die op zijn beurt de bouwstenen droeg.
Gisr el-Mudir
Hoe de onderzoekers tot deze bevinding zijn gekomen? We hebben ons gebaseerd op twee ontdekkingen en hebben vervolgens het ‘pad van het water’ gevolgd,” legt Landreau desgevraagd uit. “We hebben ontdekt dat een van de onverklaarde structuren op het plateau van Saqqara, bekend als ‘Gisr el-Mudir’, de technische eigenschappen van een dam vertoont. Deze structuur is enorm groot; bijna 2 kilometer lang en 15 meter dik. Gelegen tussen twee valleiflanken, zou het de regulering en grove filtratie van water mogelijk hebben gemaakt, terwijl het tegelijkertijd bescherming bood tegen overstromingen voor het lager gelegen plateau.”
Waterzuiveringsinstallatie
Daarnaast zouden een reeks compartimenten die in de grond buiten de piramide zijn uitgegraven, hebben gefungeerd als een waterzuiveringsinstallatie. In deze compartimenten kon sediment bezinken terwijl het water van het ene compartiment naar het volgende stroomde. Het gezuiverde water zou vervolgens naar de piramideschachten zijn geleid, waar de opwaartse kracht mogelijk heeft geholpen bij het transporteren van de bouwstenen. “In het zuiden van de gracht rond het Djoser-complex hebben we gekeken naar een indrukwekkende uitgraving, de zogenaamde ‘Deep Trench’, die 400 meter lang en 27 meter diep is en volledig uit de rots is gehakt,” gaat Landreau verder. “De functie van deze structuur was tot nu toe onbekend. Onze analyses hebben aangetoond dat water van de Gisr el-Mudir-dam deze structuur kon vullen. Door de hydrologische analyses te combineren met eerdere archeologische bevindingen, heeft onze studie aangetoond dat deze structuur met zijn opeenvolgende compartimenten alle technische kenmerken vertoont van een waterzuiveringsinstallatie. De compartimenten zouden dienen als een reservoir voor sediment, een opvangbak voor water en een systeem voor het reinigen van het water. Samen met de Gisr el-Mudir-dam vormde de Deep Trench dus een volledig hydraulisch systeem dat grote hoeveelheden water kon reinigen en reguleren. Dit systeem was ontworpen om te voldoen aan praktische behoeften of om in de levensbehoeften van de arbeiders op het plateau van Saqqara te voorzien.”
Vulkaan
Kortom, de studie suggereert dat het water uit de waterzuiveringsinstallatie van de Deep Trench werd geleid naar het netwerk van ondergrondse leidingen onder de piramide van Djoser. “Hier vinden we zeven kilometer aan gangen die tot nu toe onverklaard waren,” vertelt Landreau. “Via dit hydraulische netwerk stroomde het water naar de centrale put onder de piramide (van maar liefst 28 meter diep). Door het water in en uit de put te laten stromen, werd een drijver die stenen vervoerde omhoog gebracht. De piramide van Djoser zou zijn gebouwd op een manier die lijkt op een ‘vulkaan’, waarbij de bouwmaterialen naar het centrale niveau van de piramide werden getild.”
Klep
De studie biedt een compleet nieuw perspectief op de beroemde Piramide van Djoser. “Onze analyse heeft aangetoond dat de granieten structuur en de ‘dop’ die op de bodem van de put is gevonden, geen grafkamer van de farao Djoser vertegenwoordigt, maar een hydraulisch openings- en sluitmechanisme is dat als een klep functioneerde,” merkt Landreau op. “Dit systeem zou hebben toegestaan om de centrale put van Djoser op het gewenste moment te vullen, vergelijkbaar met een badkuip die van onderaf wordt gevuld.”
Water
De bevindingen bieden een nieuwe benadering voor hoe de beroemde piramides van Egypte mogelijk zijn gebouwd. Al is er overigens nog wel meer onderzoek nodig om beter te begrijpen hoe water door de schachten heeft gestroomd en hoeveel water er op dat moment in het landschap beschikbaar was. De auteurs van deze studie suggereren echter dat, hoewel andere bouwmethoden waarschijnlijk ook zijn gebruikt, een hydraulisch liftsysteem mogelijk is ingezet om het bouwproces te ondersteunen wanneer er voldoende water beschikbaar was.
Functie
De studie geeft bovendien uitleg over enkele structuren die tot nu toe onverklaard waren. En één van de meest verrassende ontdekkingen is volgens Landreau zonder twijfel de dam van Gisr el-Mudir. “De functie van deze structuur, die soms wordt gezien als het oudste monumentale stenen bouwwerk ter wereld, bleef lange tijd onbekend,” vertelt de onderzoeker. “Het was onderwerp van veel discussie. Er bestonden uiteenlopende theorieën, van een dierenomheining tot een fort, en zelfs een arena voor vieringen voor de farao. In werkelijkheid bereikte geen enkele theorie consensus in de literatuur. Maar nu denken we de functie van dit bouwwerk eindelijk te hebben ontrafeld.”
Deze studie markeert overigens niet het einde, maar juist het begin van verder onderzoek, zo benadrukt Landreau. “Het opent een nieuw onderzoeksveld voor de wetenschappelijke gemeenschap: het gebruik van hydraulische kracht bij de bouw van de piramides in Egypte,” zegt hij. “Maar bovenal roept het vragen op over het technische niveau dat de architecten van deze bouwwerken hebben bereikt, wat veel verder gaat dan wat tot nu toe werd aangenomen. Het werpt ook twijfels op over de gevestigde historische theorieën. Ten slotte roept de studie een andere prangende vraag op: want waar ligt het graf van farao Djoser? Zou het systeem dat waarschijnlijk is gebruikt om de piramide te bouwen, ook hebben kunnen dienen om de koning in zijn laatste rustplaats te plaatsen, in het hart van de piramide zelf?” Op dit moment moet Landreau ons het antwoord schuldig blijven. De studie geeft dan ook niet alleen antwoorden op oude mysteries, maar opent ook de deur naar nog meer geheimen van het oude Egypte.
