Is de aarde de enige plek in het zonnestelsel waar leven voorkomt? Op dit moment kunnen astronomen deze vraag nog niet beantwoorden. Zo zijn er werelden die nog grotendeels onontdekt zijn, zoals de maan Europa van Jupiter. Mogelijk schuilt er leven onder het bevroren oppervlak van de Joviaanse satelliet. Dankzij de Juno-ruimtesonde zijn er nu weer wat meer stukjes van de puzzel gelegd.
De Juno-sonde draait inmiddels al aardig wat jaartjes om de grootste planeet van ons zonnestelsel en richtte zijn camera in september 2022 op het ijzige oppervlak van Europa. Op dat moment vloog Juno op een afstand van slechts 355 kilometer langs de natuurlijke satelliet. Om dat even in perspectief te plaatsen: dat is ongeveer de afstand van Amsterdam naar Frankfurt. Het is al even geleden dat Europa van zo dichtbij werd bezocht door een ruimtesonde. Dan moeten we terug naar het jaar 2000, toen de Galileo-ruimtesonde nog alive & kicking was.
Dankzij de nieuwe scherpe beelden ontdekten astronomen dat de ijskorst op beide polen niet op de juiste plek zit. Een andere hogeresolutiefoto onthult dat er recentelijk pluimactiviteit is geweest. Zo is het ijsoppervlak aangetast, mogelijk door pekel dat naar het oppervlak is geborreld.
Ovale depressies en pluimafzettingen
Op de foto’s zagen de astronomen grote ijsblokken, muren van ijs, steile hellingen en troggen. Daarnaast troffen zij forse ovale deuken (of depressies) in de ijskorst aan met een grootte 20 tot 50 kilometer. Hieronder zie je een foto van zo’n depressie (rechtsonder) en deze deuk heeft de naam ‘Platypus’ gekregen.
Zo’n vijftig kilometer ten noorden Platypus zijn donkere vlekken op het oppervlak te zien. Dit gebied is op de foto hierboven aangegeven met een blauw kader. Dit zijn cryovulkanische pluimafzettingen. “Dit betekent dat er vandaag de dag nog steeds activiteit plaatsvindt op het oppervlak en dat er water onder het oppervlak van Europa schuilt,” concludeert onderzoeker Heide Becker van NASA’s Jet Propulsion-laboratorium.
Een ijskap in beweging
Onder het ijzige oppervlak van Europa schuilt een oceaan. Wetenschappers denken dat de ijskap op deze oceaan drijft en beweegt. Als de ijskap loskomt van de rotsachtige bodem, dan ontstaan er scheuren in de ijskap. “Het is voor het eerst dat we deze scheuren in kaart hebben gebracht op het zuidelijk halfrond van Europa”, vertelt Juno-wetenschapper Candy Hansen.
Er mist een krater
En dan nog een opmerkelijke vondst: “Krater Gwern is verdwenen”, aldus Hansen. Deze twintig kilometer brede inslagkrater blijkt namelijk geen krater te zijn, maar een reeks ijsruggen die elkaar kruisen en samen een ovale schaduw op het ijzige oppervlak werpen.
Volgend bezoekje aan Europa
We kijken reikhalzend uit naar Europa Clipper. Komende herfst wordt deze ruimtemissie gelanceerd. Europa Clipper voert tientallen scheervluchten langs Europa uit om zo meer te weten te komen over de oceaan die onder de dikke ijskorst schuilgaat. Zo heeft de sonde verschillende instrumenten die in staat zijn om de maan grondig te onderzoeken. Kun je niet wachten? Even geduld hebben, want Europa Clipper komt pas in 2030 bij de maan aan. Dan krijgen we hopelijk wel antwoord op de vraag: is er leven op Europa?
