Een analyse van het genoom van de aandoenlijke viervoeter resulteert namelijk in de ontdekking van genvarianten die geassocieerd kunnen worden met een bijna twee jaar langere levensduur.
Dat klinkt vanuit menselijk perspectief misschien niet heel indrukwekkend. Maar een golden retriever kan daar wel eens anders over denken, stelt onderzoeker Danika Bannasch. “Bijna twee jaar is een significant verschil in het leven van een hond. Zouden we niet allemaal willen dat onze geliefde huisdieren twee jaar langer leven? Twee jaar is voor een golden retriever een 15 tot 20 procent langere levensduur, vergelijkbaar met 12 tot 14 jaar voor ons mensen.”
De achtergrond van het onderzoek
Golden retrievers kunnen gerekend worden tot de meest populaire hondenrassen. Maar het ras kent een schaduwzijde; het is heel vatbaar voor kanker. Zo heeft een golden retriever maar liefst 65 procent kans om aan kanker te overlijden. Tegelijkertijd zijn er echter ook golden retrievers die die dans weten te ontspringen en 16 jaar, oftewel hoogbejaard, worden. Het fascineerde Bannasch en collega’s zodanig dat ze besloten om daar eens dieper in te duiken. “We nemen aan dat het leeuwendeel van de golden retrievers een genetische aanleg heeft voor kanker,” legt onderzoeker Robert Rebhun uit. “Maar sommigen worden 14, 15 of 16 jaar oud, dus we dachten dat er weleens een genetische factor kan zijn die de slechte genen (die de kans op kanker vergroten, red.) afremt.” En op jacht naar die genetische factor, zochten de wetenschappers in het genoom van golden retrievers naar genvarianten die geassocieerd kunnen worden met een lang leven.
Het onderzoek
De onderzoekers bogen zich daartoe over het genetisch materiaal van meer dan 300 golden retrievers. Ze vergeleken daarbij het DNA van golden retrievers die hun veertiende verjaardag nog hadden gevierd met golden retrievers die voor hun twaalfde verjaardag reeds waren overleden. Al snel ontdekten ze dat honden met bepaalde varianten van het HER4-gen doorgaans langer leefden. En niet zo’n klein beetje ook. Gemiddeld werden deze honden 13,5 jaar, oftewel bijna twee jaar ouder dan honden zonder die genvarianten.
HER4
Dat juist varianten van het HER4-gen uit dit onderzoek naar voren komen, is interessant. Want het gen speelt ook een rol in kanker, zo legt Rebhun uit. “Ik denk dat dat de grootste verrassing was: we bedachten een onderzoek om genen te vinden die geassocieerd kunnen worden met een lange levensduur en de genvariant die we ontdekken, kan niet alleen geassocieerd worden met een lang leven, maar ook met kanker.”
Kanker
Het HER4-gen codeert namelijk voor een eiwitreceptor die zich op het membraan van normale cellen, maar ook van sommige kankercellen bevindt. En die receptor is ontvankelijk voor signalen die de cel aansporen om te groeien en zich te delen. En zo kan het gen – via de receptoren waar het voor codeert – dus ook bijdragen aan de groei en vermenigvuldiging van kankercellen.
Langer leven door kanker op afstand te houden?
De ontdekking dat bepaalde varianten van dit gen echter ook geassocieerd kunnen worden met een langer leven, is interessant. Het hint er namelijk op dat deze genvarianten aan zo’n lange levensduur bijdragen doordat ze de kans dat een golden retriever kanker krijgt, verkleinen. Meer onderzoek is echter nodig om dat te kunnen bevestigen, zo benadrukt Rebhun. “We zijn nu aan het kijken of de genvarianten resulteren in een sterkere of juist zwakkere expressie van het HER4-eiwit. Of dat de genvarianten misschien veranderen hoe het HER4-eiwit functioneert.”
Toekomstmuziek
Uiteindelijk hopen de onderzoekers natuurlijk dat het leidt tot een langer leven voor alle golden retrievers. “De hoop is dat we uiteindelijk kunnen selecteren op honden met een langere levensduur,” bevestigt Rebhun. “Maar we hebben meer informatie nodig voor we kunnen zeggen of dat gerechtvaardigd of zelfs haalbaar is.” Daarbij is het belangrijk om in het achterhoofd te houden dat levensduur en kankerkans niet naar één gen te herleiden zijn. “Er zijn heel veel genen bij betrokken,” benadrukt Bannasch. “Maar het feit dat het gen dat geassocieerd kan worden met een lange levensduur ook een gen is dat een rol speelt in kanker, is wel heel interessant.”
En niet alleen voor golden retrievers. Maar mogelijk ook voor mensen. Zo wijzen de onderzoekers erop dat het HER4-gen onderdeel uitmaakt van een grotere familie van genen, waartoe ook het HER2-gen gerekend kan worden. En van dat gen weten we dat het er bij mensen voor kan zorgen dat kankercellen sneller gaan groeien. Bovendien krijgen honden veel typen kanker die ook bij mensen voorkomen. En daarmee kan elke ontdekking omtrent hun kans op kanker ook implicaties hebben voor mensen. “Als we ontdekken dat deze variant in HER4 óf belangrijk is voor de vorming en progressie van kankercellen in golden retrievers óf de kans op kanker in deze hondenpopulatie met aanleg voor kanker, verandert, dan kan dat iets zijn wat we ook in toekomstig kankeronderzoek onder mensen kunnen benutten.”