Angst is een slechte raadgever, wordt vaak gezegd. Maar niet altijd: deze vervelende emotie betekent goed nieuws voor onze planeet, want mensen die van nature snel bang zijn, blijken zich vaker in te zetten voor het klimaat.
Eigenlijk is het best logisch: als je bang bent aangelegd, zul je bezorgder zijn over de opwarming van de Aarde dan wanneer je een meer relaxte persoonlijkheid hebt. Dat toonde de Canadese biologie- en psychologieprofessor Gary Pickering dan ook aan. “Als je milieubewust bent en een angstige persoonlijkheid hebt, dan is er veel meer kans dat je actie gaat ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan”, zegt de onderzoeker. In zijn lab aan de Brock University onderzoekt hij het verband tussen milieubewustzijn, klimaatactie en karakter. Dat is behoorlijk nuttig: zo komt hij erachter wat mensen motiveert of juist tegenhoudt om milieubewuste beslissingen te nemen in het dagelijks leven.
Klimaatvriendelijke gewoonten
Tijdens eerdere studies ging hij al dieper in op de mate waarin jongeren bereid zijn hun leefstijl aan te passen om klimaatverandering tegen te gaan. Ook onderzocht zijn team de rol van zelfvertrouwen bij verschillende soorten milieubewuste acties. Zijn nieuwste onderzoek gaat nog een stap verder. Met behulp van de nieuw ontwikkelde HEXACO-persoonlijkheidstest probeerde Pickering te achterhalen wat voor factoren mensen ertoe aanzetten om bijvoorbeeld hun afval te scheiden, spullen te hergebruiken, het openbaar vervoer te nemen of minder rood vlees te eten.
Bereidheid om te veranderen
Pickerings HEXACO-schaal bestaat uit zes belangrijke persoonlijkheidskenmerken: eerlijkheid en bescheidenheid, emotionele stabiliteit, extraversie, vriendelijkheid, zorgvuldigheid en openheid voor ervaringen. Deze categorieën zijn op hun beurt weer onderverdeeld in subcategorieën van eigenschappen.
Pickering en zijn team hebben voor hun onderzoek 336 Canadezen onderworpen aan een vragenvuur over hun normen en waarden wat betreft milieu en de mate waarin zij de afgelopen jaren hun gedrag hebben aangepast vanwege de oprukkende klimaatverandering. Zo’n 81 procent van de deelnemers gaf aan dat het klimaat hen motiveerde om hun gedrag te veranderen, waarbij 37 procent van hen de door de mens veroorzaakte klimaatopwarming als ‘grote factor’ zag bij hun dagelijkse besluiten.
Angst is de grootste voorspeller
Eén karaktertrek sprong eruit: de onderzoekers ontdekten dat angst de sterkste voorspeller was van zowel milieubewustzijn als klimaatactie. “Voor mensen met een sterk gevoel van milieubewustzijn kan een bepaalde mate van angst hen motiveren om hun gedrag te veranderen, maar er is een grens. Te veel angst kan mensen verlammen en leidt uiteindelijk juist tot inactiviteit”, legt Pickering uit. De onderzoeker maakt onderscheid tussen angst als persoonlijkheidskenmerk en ‘situationele’ angst. Hij geeft aan dat iedereen onder bepaalde omstandigheden wel angst ervaart, maar dat sommige mensen al vanaf hun geboorte veel sneller en vaker door angstgevoelens worden overmand, ook in situaties waarin anderen daar helemaal geen last van hebben.
Er kwamen nog meer persoonlijkheidskenmerken naar voren in het onderzoek die correleren met milieubewustzijn. Naast angst zijn dat ijver, overgevoeligheid (sentimenteel zijn), perfectionisme, voorzichtigheid, onconventionaliteit, waardering voor esthetiek en weinig hebzucht. De karaktertrekken die Pickering linkte aan de bereidheid tot klimaatactie zijn ongeveer hetzelfde.
Vrouwen en progressievelingen
Maar niet alleen karakter, ook geslacht en politieke voorkeur maken uit voor de bereidheid tot klimaatactie. Vrouwen en mensen met een voorkeur voor progressieve politieke partijen bleken namelijk een stuk meer te porren voor milieubewust gedrag, zoals afvalrecyling, het hergebruiken van spullen en vegetarisch eten. Mannen en conservatievelingen bleken duidelijk een stuk minder op te hebben met het milieubewuste gedachtegoed en gooiden zonder angst of gewetenswroeging nog een biefstukje op de barbecue.
Het mooie is dat angstige mensen normaal gesproken misschien wat meer op de achtergrond zijn en zeker geen initiatiefnemers. Als het gaat om de enorme klimaatcrisis waar we nu mee te maken hebben, zouden ze juist wél de aanjagers en voorlopers kunnen zijn.
