Waarschijnlijk is 2I/Borisov nooit eerder in de buurt van een ster geweest. En dat maakt ‘m de meest ongeschonden komeet die onderzoekers ooit hebben gadegeslagen.
In augustus 2019 werden we getrakteerd op een bijzonder bezoekje. Een interstellaire komeet had zich namelijk ons zonnestelsel binnengedrongen. De interstellaire bezoeker werd ontdekt door de Oekraïense amateurastronoom Gennady Borisov en kreeg de naam 2I/Borisov. Wetenschappers hebben nu met behulp van de Very Large Telescope (VLT) de komeet wederom gadegeslagen. En dat leidt tot enkele verrassende ontdekkingen.
Samenstelling
De interstellaire komeet hield de wetenschappelijke gemeenschap in zijn greep. “Het opduiken van 2I/Borisov uit de interstellaire ruimte gaf ons de unieke gelegenheid om de samenstelling te onderzoeken van een komeet die uit een ander planetenstelsel afkomstig is,” zegt onderzoeker Ludmilla Kolokolova. En dus beet ze zich samen met haar team in het onderwerp vast, om meer over de komeet te ontraadselen. “We wilden onderzoeken of het materiaal dat deze komeet verliest afwijkt van dat van onze ‘inheemse’ kometen,” aldus Kolokolova.
Polarimetrie
De onderzoeker gebruikten het FORS2-instrument van ESO’s VLT om 2I/Borisov nauwgezet te onderzoeken met behulp van een techniek die polarimetrie heet. Polarimetrie is een techniek waarmee de polarisatie van licht wordt gemeten. Licht raakt bijvoorbeeld gepolariseerd wanneer het door bepaald materiaal heen gaat, zoals de glazen van een polariserende zonnebril of het stof van een komeet. Door de eigenschappen te onderzoeken van zonlicht dat door kometenstof is gepolariseerd, kunnen wetenschappers inzicht krijgen in de fysische en chemische eigenschappen van kometen. Omdat deze techniek vaak wordt gebruikt bij het onderzoek van kometen en andere kleine hemellichamen in ons zonnestelsel, kon het team de interstellaire bezoeker vervolgens vergelijken met onze lokale kometen. Het team stuitte op enkele interessante eigenschappen. Zo blijkt dat de polarimetrische eigenschappen van 2I/Borisov duidelijk afwijken van die van de kometen in ons eigen zonnestelsel, met uitzondering van Hale-Bopp (zie kader).
Komeet Hale-Bopp trok eind jaren 90 van de vorige eeuw veel aandacht. Dat kwam omdat hij gemakkelijk met het blote oog te aanschouwen was. Bovendien was het één van de meest ongerepte kometen die astronomen ooit hadden gezien. Vermoed wordt dat Hale-Bopp voor zijn meest recente passage pas één keer eerder in de buurt van de zon was geweest en daardoor nog maar nauwelijks was aangetast door de zonnewind en -straling. Daardoor vertoont zijn samenstelling sterke overeenkomsten met de wolk van gas en stof waaruit hij – en de rest van het zonnestelsel – ongeveer 4,5 miljard jaar geleden is ontstaan.
De onderzoekers onderzochten de polarisatie en de kleur van 2I/Borisov om zo meer te weten te komen over zijn samenstelling. En daaruit blijkt dat de komeet nog maagdelijker is dan Hale-Bopp. Het betekent dat 2I/Borisov waarschijnlijk de meest ongerepte komeet ooit gezien is. “2I/Borisov zou weleens de eerste echt maagdelijke komeet kunnen zijn die ooit is waargenomen,” zegt onderzoeker Stefano Bagnulo.
Ster
Het team vermoedt dat de komeet, tot aan zijn vlucht langs de zon in 2019, nooit eerder in de buurt van een ster is geweest. En dat betekent dat de komeet de onaangetaste signaturen met zich draagt van de wolk van gas en stof waaruit hij is ontstaan. Anders gezegd, we kunnen 2I/Borisov dus zien als een onverstoord overblijfsel van die gas- en stofwolk waaruit hij het levenslicht zag, vergelijkbaar met komeet Hale-Bopp. “Het feit dat de twee kometen opvallende overeenkomsten vertonen, wijst erop dat de omgeving waar 2I/Borisov vandaan komt qua samenstelling niet erg verschilt van het vroege zonnestelsel,” zegt medeauteur Alberto Cellino. Het zou goed kunnen dat beide kometen onder sterk vergelijkbare omstandigheden het levenslicht hebben gezien.
Hoewel 2I/Borisov de eerste interstellaire komeet was die onze zon passeerde, was hij niet de eerste interstellaire bezoeker. Dat was de mysterieuze ʻOumuamua. En waarschijnlijk vormen deze twee objecten pas het begin van een hele lange gastenlijst, zo stellen astronomen. Onderzoekers hopen in de toekomst nog beter interstellaire kometen te kunnen bestuderen. “ESA is van plan om in 2029 een ruimtesonde te lanceren die een volgend interstellair object zou kunnen bereiken, mits het een geschikte koers volgt,” vertelt onderzoeker Stefano Bagnulo. Ondertussen kunnen astronomen ook zonder ruimtemissies, maar met behulp van de vele krachtige telescopen op aarde, meer inzicht krijgen in de diverse eigenschappen van interstellaire kometen zoals 2I/Borisov. En dat is interessant, omdat we zo ook veel meer te weten zullen komen over de raadselachtige stelsels waar dit soort objecten vandaan komen en in hoeverre ze lijken of juist verschillen van het onze.
