Instorting enorme West-Antarctische ijskap niet onvermijdelijk: catastrofale zeespiegelstijging te voorkomen

De grote vrees van klimaatwetenschappers is dat de West-Antarctische ijskap gaat instorten. Dit zou catastrofale gevolgen hebben voor de stijging van de zeespiegel. Maar er is hoop.

Volgens nieuw onderzoek is de ineenstorting van de ijskap namelijk ‘niet onvermijdelijk’. De studie bracht de regio’s recente reactie op klimaatverandering in kaart.

Omdat de wereldwijde temperaturen verder en verder stijgen, neemt de zorg toe dat er een omslagpunt wordt bereikt dat een onomkeerbare smelting van de ijskappen in gang zet. De zeespiegel kan daardoor zo hard stijgen dat de wereldkaart er zomaar heel anders uit kan komen te zien.

Doomsday-gletsjer
Maar nieuw onderzoek laat een complexe interactie zien van verschillende factoren die invloed hebben op het smelten van de West-Antarctische ijskap. Deze ijskap bevat onder meer het enorme en instabiele Pine Island en de bekende Thwaites-gletsjer, ook wel de ‘Doomsday-gletsjer’ genoemd. Als beiden smelten kan de zeespiegel met meer dan 3 meter stijgen.
Het internationale onderzoeksteam gebruikte zowel satellietbeelden als oceaan- en klimaatdata tussen 2003 en 2015. Hoewel de ijskap inderdaad steeds kleiner werd, nam de snelheid waarmee het ijs smolt af, juist in een kwetsbaar gebied langs de kust.

Wind
Deze vertraging wordt volgens de onderzoekers veroorzaakt door veranderingen van de oceaantemperatuur, die het gevolg zijn van zeewinden. Deze wind heeft een verschillende impact, afhankelijk van de regio. Zo versnelde na 2003 het terugtrekken van het ijs in de Bellingshausenzee, terwijl het bij de Amundsenzee juist vertraagde.
Dat het per regio verschilde hoe snel het ijs verdween, kwam vooral door verschillen in de kracht en de richting van oppervlaktewinden op zee. Die kunnen de oceaanstromen wijzigen en de laag koud water rond Antarctica verstoren waardoor er warmer water richting het ijs stroomt.

Niet onvermijdelijk
Het betekent dat nog niet alles verloren is. Het hangt ervan af hoe de stijgende temperaturen de oceaan en de atmosfeer beïnvloeden. “De instorting van de ijskap is daardoor niet onvermijdelijk”, reageert onderzoeker professor Eric Steig van de University of Washington. “Het ligt eraan hoe het klimaat in de komende decennia verandert en dat is iets waar we zelf invloed op hebben door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.”

Zowel de Noordpool als de Zuidpool zijn ongeveer 3 graden opgewarmd sinds het einde van de 19de eeuw. Dat is bijna drie keer zoveel als het wereldwijde gemiddelde. Daardoor zijn wetenschappers bang dat de Pine Island- en Thwaites-gletsjers een point of no return hebben bereikt waarna de ijskappen onomkeerbaar wegsmelten ongeacht hoeveel minder broeikasgassen we uitstoten.

Terugdringen uitstoot
De Duitse klimaatwetenschapper Anders Levermann noemt het belangrijk dat meerdere observaties en klimaatdata zijn samengevoegd om tot de nieuwe conclusies te komen, maar waarschuwt ook dat het klimaatbeleid strenger moet. “Ik denk dat we moeten blijven werken met de hypothese dat de West-Antarctische ijskap instabiel is en dat we een zeespiegelstijging krijgen van 3,5 meter, alleen al op dit deel van de aarde”, reageert hij. “Al zal dit pas in de volgende eeuwen gebeuren.”

Volgens het VN-klimaatpanel IPCC stijgt het niveau van de oceanen met een meter tegen het einde van deze eeuw. Daarna zet de stijging door, is de voorspelling. Op dit moment leven honderden miljoenen mensen binnen een paar meter van zeeniveau.

Technologische oplossingen
Hoewel het terugdringen van de CO2-uitstoot verreweg het belangrijkste is om de opwarming van de aarde en het smelten van de ijskappen tegen te gaan, werken wetenschappers ook steeds meer aan technologische oplossingen om de gigantische ijskappen te redden.

Levermann onderzocht bijvoorbeeld het idee om sneeuwkanonnen in te zetten om biljoenen tonnen ijs terug te pompen boven op de bevroren gedeeltes. Andere optie is om op de zeebodem zuilen te plaatsen zo groot als de Eiffeltoren om het ijs van onderop te ondersteunen, of een 100 meter hoge, 100 kilometer lange zandbank aan te leggen om te voorkomen dat warm water onder de gletsjers stroomt.

Behalve het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen – iets wat maar matig lukt – zijn er dus nog andere mogelijkheden om te voorkomen dat de ijskappen smelten. En gelukkig is het point of no return nog niet in zicht. Er is nog hoop.

De West-Antarctische ijskap
Deze ijskap bevindt zich op het zuidpoolgebied ten westen van het Transarctisch Gebergte op het westelijk halfrond. Het volume wordt geschat op 2,2 miljoen km3. Dat is ongeveer 10 procent van de totale ijsmassa op Antarctica. Aan de randen bevindt zich onder meer het Ross-ijsplateau, dat het grootste ter wereld is. Ook bevat de ijskap de bekende Pine Island-gletsjer, de Smithgletsjer en de Thwaitesgletsjer. Die laatste, ongeveer zo groot als de staat Florida, wordt ook wel de Doomsday-gletsjer genoemd vanwege de grote kans op instorten en de grote gevolgen die dat zou hebben voor de zeespiegel. Volgens onderzoek van eind vorig jaar houdt de gletsjer ‘zich enkel nog vast aan zijn vingernagels’.

Bronmateriaal

"Inter-decadal climate variability induces differential ice response along Pacific-facing West Antarctica" - Nature Communications

Afbeelding bovenaan dit artikel: Goynik / Getty (via Canva.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd