De James Webb-telescoop van NASA en ESA blijft de wereld verbazen. Gisteren zijn er prachtige foto’s verschenen van Jupiter, waarop de gasreus scherper dan ooit te zien is.
Maar de plaatjes zijn niet alleen een lust voor het oog, wetenschappers krijgen door observaties van Webb ook meer inzicht in hoe de planeet er van binnen uitziet. “We hadden niet verwacht dat het zo goed zou zijn”, zegt planetair astronoom Imke de Pater, professor emerita aan de University of California. “Het is echt bijzonder dat we zoveel details kunnen zien op Jupiter, samen met zijn ringen, kleine satellieten en zelfs sterrenstelsels in één afbeelding.”
Infrarood
De twee foto’s zijn gemaakt door de NIRCam (Near-Infrared Camera) die met behulp van drie gespecialiseerde infraroodfilters de details van de planeet aan ons onthult. Aangezien infrarood onzichtbaar is voor het menselijk oog, is het licht zo aangepast dat we het wel kunnen zien. In het algemeen geldt dat de langste golflengtes roder zijn en de kortste meer blauw.
De afbeelding van Jupiter zoals hierboven, is gemaakt van een compositie van verschillende beelden van Webb. Daarop is te zien hoe de Aurora zich uitstrekt tot voorbij de noord- en zuidpool van Jupiter. Het licht wordt zichtbaar met een filter dat rodere kleuren weergeeft, dat ook licht benadrukt van hoger gelegen wolken en nevels. Een ander filter, voor gele en groene kleuren, toont hoe de nevel rond de polen wervelt. Een derde filter voor de blauwe kleuren brengt licht naar voren dat reflecteert van een dieper gelegen grote wolk.
De grote rode vlek
De grote rode vlek, de beroemde reuzestorm die zo groot is dat hij de aarde kan opslokken, is wit op deze foto’s, net als andere wolken. Dat komt doordat ze veel zonlicht reflecteren. “De helderheid duidt op een grote hoogte dus de grote rode vlek heeft hoge nevels, net als het gebied rond de evenaar”, zegt Heidi Hammel, een wetenschapper die Webbs observaties bestudeert. “De vele heldere witte vlekken en vegen zijn waarschijnlijk zeer hoge wolkentoppen van gecondenseerde convectieve stormen.” Daartegenover staan donkere banen ten noorden van de evenaar met weinig wolken.
Zoomen we uit, dan toont Webb ook de grotere, dunne ringen van Jupiter en nog twee kleine manen, Amalthea en Adrastea. De vage vlekken op de achtergrond zijn waarschijnlijk sterrenstelsels die het plaatje van Jupiter ‘fotobommen’.
“Deze ene afbeelding vat de wetenschap samen van ons Jupiter-programma, dat de dynamiek en chemie van Jupiter zelf, zijn ringen en zijn satellietsysteem bestudeerd”, aldus Thierry Fouchet, professor bij het Paris Observatory. Onderzoekers zijn nu al begonnen met het analyseren van de meest recente Webb-data om nieuwe ontdekkingen te doen over de grootste planeet van ons zonnestelsel.
Geen keurig pakketje
Data van telescopen zoals de James Webb komen niet in een keurig pakketje op aarde aan. In plaats daarvan zijn er data over de helderheid van het licht op Webbs detectors. Deze informatie komt aan als ruwe data bij het Space Telescope Science Institute (STScI), het wetenschapscentrum van Webb. STScI verwerkt de data in bestanden voor wetenschappelijke analyse. Pas daarna kunnen wetenschappers de data vertalen in afbeeldingen. De officiële foto’s worden door hen gemaakt, maar ze krijgen hulp van hobbywetenschappers die in de openbare data duiken om de afbeeldingen te verwerken.
En zo ontstaan er een heleboel indrukwekkende foto’s van bijzondere plaatsen in het heelal. Deze keer van Jupiter, maar wie weet waar Webb volgende keer mee komt.
