Het bewijst maar weer eens dat mensen – en de omgevingen die zij creëren – een drijvende kracht kunnen zijn achter de evolutie van andere soorten.
De witte klaver is een bekende plant die veelvuldig in graslanden, op gazons en in wegbermen voorkomt. En niet alleen in Nederland. Het is één van de weinige organismen die in bijna elke stad op aarde te vinden is. In een nieuwe studie besloten onderzoekers daarom dit schattige, kleine, witte bloemetje aan een nadere inspectie te onderwerpen. Omdat witte klaver bijna overal groeit, kan het namelijk inzicht verschaffen in hoe stedelijke omgevingen de evolutie beïnvloeden.
Steden
Bekend is dat mensen het natuurlijk landschap ingrijpend veranderen. En niet op de laatste plaats door de bouw en uitbreiding van steden. “Verstedelijking transformeert in toenemende mate landelijke en natuurlijke omgevingen in ecosystemen die de biodiversiteit van de aarde nog niet eerder heeft meegemaakt,” zo schrijven de onderzoekers. “En deze veranderingen veranderen op hun beurt weer de evolutie van het leven.” Kort gezegd betekent dit dat stedelijke ontwikkeling kan leiden tot nieuwe ecosystemen. En dat kan vervolgens weer zorgen voor de snelle evolutie van een breed scala aan organismen. Een groeiend aantal onderzoeken toont namelijk aan dat verstedelijking verschillende evolutionaire processen beïnvloedt.
Studie
Om daar het fijne van te weten, besloten onderzoekers in een nieuwe studie de witte klaver, die in in veel verschillende steden groeit, te bestuderen. In totaal bemonsterde het team 110.019 witte klavers afkomstig uit 160 steden in 26 verschillende landen.
Ontdekking
Het leidt tot een interessante ontdekking. Want de onderzoekers vonden het duidelijkste bewijs tot nu toe dat mensen in het algemeen en steden in het bijzonder, de drijvende kracht kunnen zijn achter de evolutie van andere soorten. Zo blijkt dat witte klaver in steden net wat anders evolueert dan daarbuiten. “We weten al lang dat we het milieu en ecosystemen drastisch veranderen,” zegt onderzoeker James Santangelo. “Maar we hebben zojuist laten zien dat dit op wereldwijde schaal gebeurt, vaak op vergelijkbare manieren.”
Vergelijkbaar
Allereerst tonen de onderzoekers aan dat de omgevingsomstandigheden in steden meer op elkaar lijken dan de nabijgelegen landelijke gebieden. Dit betekent dat het centrum van Toronto in veel opzichten meer lijkt op het centrum van Tokio, dan op het platteland en bossen buiten de stad.
Productie van waterstofcyanide
Vervolgens blijkt witte klaver in verschillende steden nagenoeg dezelfde transformatie te ondergaan. Witte klaver produceert namelijk waterstofcyanide, een stofje dat herbivoren afschrikt en er tegelijkertijd voor zorgt de plant beter zonder water kan. Het onderzoeksteam ontdekte echter dat witte klaver die in steden groeit, doorgaans minder waterstofcyanide produceert dan exemplaren die buiten de stad in aangrenzende landelijke gebieden voorkomen.
Evolutie
Kortom, omdat er in de stad minder roofdieren zijn en er minder droogte heerst, is het bloemetje geëvolueerd en produceert in stedelijke omgevingen dus minder waterstofcyanide. Het betekent dat witte klaver zich aan de stad heeft aangepast en zich daarom anders gedraagt dan tegenhangers op het platteland. En dat geldt voor witte klavers in veel van de onderzochte steden, ondanks de verschillende klimaten, zo stellen de onderzoekers.
De bevindingen tonen aan dat verstedelijking leidt tot adaptatie op wereldschaal. “ Steden zijn plekken waar mensen leven,” zegt onderzoeker Rob Ness. “En wij beschikken nu over het meest overtuigende bewijs tot nu toe dat we de evolutie van het leven om ons heen veranderen.” Nu we dus weten dat mensen de drijvende kracht zijn achter de evolutie in steden, kunnen we deze kennis gebruiken om manieren te bedenken om zeldzame of kwetsbare soorten te behouden, zo stellen de onderzoekers. “Bovendien kan het ons ook helpen beter te begrijpen hoe we kunnen voorkomen dat ongewenste plagen en ziekten zich aanpassen aan menselijke omgevingen,” aldus onderzoeker Marc Johnson.
