In het toekomstige klimaat slaat de mug mogelijk zijn winterslaap over

Bereid je maar voor: muggen die normaal gesproken alleen ’s zomers acte de présence geven, kunnen in de toekomst het hele jaar door actief zijn.

In tropische gebieden zijn muggen al het hele jaar door actief. Maar dat geldt niet voor de rest van de wereld. Buiten de tropen zorgen winterse temperaturen ervoor dat muggen in een soort winterslaap gaan, die ook wel de diapauze wordt genoemd. Maar met klimaatverandering in ons kielzog zou het zomaar kunnen dat deze ziekteverspreidende insecten het hele jaar voor overlast gaan zorgen.

Klimaatverandering
Door klimaatverandering worden de zomers langer en de winters korter en warmer. In de nieuwe studie besloten wetenschappers dan ook te onderzoeken wat dit betekent voor muggen. Hoe zullen zij hierop reageren? Om die vraag te beantwoorden, voerden de onderzoekers experimenten uit met muggen die werden verzameld in en rond de stad Gainesville, een plaats in de Amerikaanse staat Florida. De stad ligt precies op de scheidslijn tussen een subtropisch en gematigd klimaat. De onderzoekers bestudeerden hoe muggen die op verschillende momenten tijdens het jaar waren verzameld, reageerden op temperatuurveranderingen.

De onderzoeken lokten de muggen met speciale vallen die kooldioxidegas uitstoten; hetzelfde gas dat mensen en dieren uitademen. Voor een mug betekent een sterke geur van kooldioxide dat er een maaltijd in de buurt is. Met behulp van deze vallen vingen de onderzoekers meer dan 28.000 muggen die ondergebracht konden worden onder 18 verschillende soorten. Uit deze collectie kozen de onderzoekers willekeurig 1000 muggen die ze in het laboratorium verder testten.


Elke mug werd in een apart flesje gestopt dat vervolgens in een soort waterbad werd gedompeld. In de loop van de tijd pasten de onderzoekers de watertemperatuur iets aan, waardoor ook de temperatuur in het flesje werd verhoogd of verlaagd. De wetenschappers hielden vervolgens de activiteit van de mug nauwgezet in de gaten en documenteerden wanneer hij inactief werd.

Onderzoekers testen de thermische toleranties van muggen in het laboratorium. Afbeelding: Gecica Yogo

Temperatuurverandering
Uit de resultaten blijkt dat de muggen zich opvallend goed kunnen aanpassen aan snelle temperatuurveranderingen. Zo blijkt dat de insecten tijdens de experimenten prima hoge temperaturen konden verdragen, die soms zelfs ver boven de gemiddelde omgevingstemperaturen uittorenden. “We ontdekten dat de muggen heel flexibel zijn en over een goed vermogen beschikken om zich aan de veranderingen in hun omgeving aan te passen,” legt onderzoeker Brett Scheffers in een interview met Scientias.nl uit. “Ik denk bijvoorbeeld aan twee elastiekjes die aan elkaar zitten. De ene is het klimaat en de andere de temperatuurtolerantie van de mug. Terwijl het klimaatelastiekje uitrekt, doet het muggenelastiekje dat ook. De muggen kunnen zich dus fysiologisch aanpassen aan seizoensveranderingen in temperatuur.”

Reden
Het betekent dat muggen hun tolerantie zogezegd kunnen oprekken tot de temperatuur waaraan ze blootgesteld worden. Waarom de muggen zich zo goed kunnen aanpassen aan snelle temperatuurveranderingen, weten de onderzoekers nog niet precies. “Er zitten een heleboel mogelijke mechanismen achter,” zegt Scheffers desgevraagd. “Bijvoorbeeld aanpassingen in eiwitten en enzymen.” Wat we ons daarnaast misschien nog te weinig realiseren, is hoe snel natuurlijke selectie kan inwerken op kortlevende dieren. Of de veranderingen in de thermische eigenschappen van muggen te wijten zijn aan snelle natuurlijke selectie, seizoengebonden plasticiteit – net zoals een hond in de rui gaat – of een combinatie van beide, is een vraag die de onderzoekers nu gaan proberen te beantwoorden.

Hinderlijk
De algehele boodschap is echter dat muggen het hele jaar door een breed scala aan temperaturen kunnen verdragen. En dit suggereert dat naarmate de winters milder worden als gevolg van klimaatverandering, we ook meer muggen in de winter zullen gaan zien. Ze kunnen vervolgens vooral voor problemen gaan zorgen in plaatsen die zich in de frontlinie van klimaatverandering bevinden. “Muggen zijn hinderlijke dieren voor de samenleving omdat ze bijten en zich voeden met bloed,” vertelt Scheffers. “Daarom kunnen grotere aantallen gedurende het hele jaar voor overlast zorgen, bijvoorbeeld tijdens je dagelijkse ochtendwandeling of voor spelende kinderen in de speeltuin. Bovendien dragen muggen ziektes met zich mee die ze aan mensen kunnen doorgeven. De aanwezigheid van muggen in de winter vormt dus ook een uitdaging voor de volksgezondheid, aangezien verhoogde interacties kunnen leiden tot een toename van de overdracht van ziektes.”

Voorbereiding
Volgens de onderzoekers is het daarom heel belangrijk dat mensen zich bewust zijn van de ernst van de situatie en zich goed voorbereiden. “Kennis is macht,” zegt Scheffers. “Wetende dat muggen een groter deel van het jaar actiever zullen zijn, kan ons ook vertellen hoe we ons moeten voorbereiden op klimaatverandering.” Eenvoudige handelingen kunnen bovendien de muggenpopulatie enigszins in toom houden. Leeg bijvoorbeeld elke bak of rubber band die water kan bevatten en gooi oude flesjes, blikjes en andere rommel in de prullenbak. Repareer lekkende leidingen, dek kleine boten af en ververs tweemaal per week het water in pierenbadjes, vogelbaden, drinkbakken voor huisdieren en vazen met bloemen.

Bewustzijn
De onderzoekers zeggen dat de inzichten uit deze studie gemeenschappen kunnen helpen om zich beter voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering. “Het belangrijkste is dat ik hoop dat dit onderzoek leidt tot een groter bewustzijn,” aldus Scheffers. “De lijst met effecten van klimaatverandering wordt steeds langer en onze studie vult deze groeiende lijst met mogelijke implicaties aan. Bovendien is paraatheid belangrijk en zullen we ons moeten voorbereiden op langere perioden waarin we zij aan zij met muggen moeten leven.”

Daarnaast laat de studie zien dat klimaatverandering er niet alleen toe leidt dat muggen naar nieuwe gebieden trekken, maar dat ook de al voorkomende exemplaren aan verandering onderhevig zijn. “Als we het hebben over de invloed van klimaatverandering op planten en dieren, hebben we het vaak over oprukkende soorten,” zegt Scheffers. “Ze verhuizen naar nieuwe gebieden omdat omstandigheden veranderen. Klimaatverandering heeft echter ook invloed op de soorten waar we al mee samenleven, zoals bijvoorbeeld muggen. En dat is een heel belangrijk aspect dat we niet moeten vergeten.”

Bronmateriaal

"As climates change, prepare for more mosquitoes in winter, new study shows" - University of Florida

Interview met Brett Scheffers

Afbeelding bovenaan dit artikel: Егор Камелев via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd