Het wordt te heet in sommige vleermuiskasten, waardoor vleermuizen sterven aan oververhitting, blijkt uit nieuw onderzoek naar de grote bruine vleermuis in Noord-Amerika.
Koel blijven tijdens hittegolven is een uitdaging voor kleine dieren, maar het probleem is nog groter voor nachtdieren die tijdens hun slaap overdag geen koel plekje meer kunnen vinden. Slapende vleermuizen kunnen op extreem warme dagen te maken krijgen met dodelijk hoge lichaamstemperaturen, zegt Ruvinda de Mel van de Universiteit van New England in Australië.
Warmte vasthouden
Vleermuiskasten zijn vaak zo gemaakt dat ze warmte vasthouden. De dieren slapen namelijk graag op een warme plek. De kans op oververhitting wordt hiermee groter, afhankelijk van het aantal uren dat de kast in de zon hangt. De Mel, Dylan Baloun en Zenon Czende, ook van de Universiteit van New England, vroegen zich af hoe groot de kans is dat slecht geplaatste kasten tijdens een hittegolf bewoond worden door de grote bruine vleermuis, de Eptesicus fuscus. Wat bleek: vleermuiskasten die op een warme dag in de volle zon hangen, kunnen temperaturen bereiken van meer dan 50 graden, terwijl de vleermuizen slapen en niet kunnen bewegen. Het gevolg: zij sterven aan de gevolgen van extreme uitdroging.
Canada
Om het gevaar dat vleermuizen lopen aan te tonen, reisden De Mel en zijn collega’s in augustus 2023 naar Lillooet, een gebied in British Columbia, Canada. Het onderzoeksteam ving daar 22 vleermuizen in de bossen en mat de hoeveelheid koolstofdioxide die zij uitademden. Daarmee konden de onderzoekers hun stofwisseling berekenen en de hoeveelheid vocht die de dieren verloren bij temperaturen tussen 28 en 48 graden. Ze brachten de dieren daarna terug naar hun leefomgeving.
In dezelfde maand legde het onderzoeksteam de temperaturen op vier gecontroleerde verblijfplaatsen vast: twee bij het dak van een gebouw vlak bij het Kwotlenemo-meer in Canada. Daarvan hing één kast aan de oostkant van het gebouw. De temperatuur daarin liep op tot 38,5 graden. De tweede hing gericht op het westen. Daar werd het slechts 32 graden. Twee vleermuiskasten hingen in direct zonlicht in Lillooet. In allebei de kasten steeg de temperatuur tot boven de 40 graden.
Warmste dag
Terug in Australië gebruikten de onderzoekers hun metingen van het waterverlies van de vleermuizen om te berekenen hoeveel water de vleermuizen zouden hebben verloren op de warmste dag van 2023. Gelukkig vormden de temperaturen dat jaar geen ernstige bedreiging voor de vleermuizen. De dieren zouden dan namelijk tussen de 3 en 6 procent van hun lichaamsgewicht in water zijn kwijtgeraakt in de verblijfplaatsen bij Kwotlenemo Lake. In de vleermuiskasten in Lillooet die in de volle zon hingen, zou dat 11 tot 15 procent zijn.
Zorgwekkend
Maar hoe zouden de vleermuizen het in hun verblijfplaatsen hebben gered tijdens de extreme hittegolf van juni 2021? Die uitkomsten waren zorgwekkend. Op de warmste dag werd het in de kast die op het oosten gericht was minstens zes uur lang boven de 50 graden, met een piek van 55,5 graden. In de berekeningen zouden de vleermuizen dan 50 procent van hun lichaamsgewicht verloren hebben, maar in werkelijkheid zouden de dieren overleden zijn. In de vleermuiskasten in Lillooet zouden ze tussen de 26 en 37 procent van hun lichaamsgewicht hebben verloren. Dat hadden ze ook niet overleefd.
Onjuist geplaatste kasten
“Onjuist geplaatste kasten kunnen door oververhitting als een val werken”, zegt De Mel, die vindt dat natuurliefhebbers de vleermuizen de keuze moeten bieden tussen verschillende slaapplaatsen in hetzelfde gebied. Sommige met isolatie om een stabiele temperatuur te behouden, andere zonder, zodat ze snel opwarmen en afkoelen. Ook moeten de zoogdieren kunnen wisselen tussen een kast in de zon, die in het voorjaar lekker opwarmt, en een kast in de schaduw van bomen tegen de hete zomers. De boodschap is vooral: denk goed na over waar je de vleermuiskast plaatst en verander de kast niet in een val.
Vleermuizen in Nederland
De zomers in Nederland worden ook steeds warmer, met als gevolg dat vleermuizen hier tijdens hittegolven ook sterven door te hete vleermuiskasten. Het veel gegeven advies om vooral donkergekleurde vleermuiskasten in de volle zon te hangen, moet nodig worden herzien. Geadviseerd wordt om de kast niet volledig in de zon te hangen of te kiezen voor een kast met een lichtere kleur van onbewerkt hout of houtbeton. In Zuid-Europa worden deze al jaren gebruikt.
