Dieren die verstrikt raken in half vergane visnetten of zelfs complete plastic zakken in hun maag hebben, het blijft een treurig beeld dat duidelijk maakt hoe wij de aarde vervuilen. Maar het is eigenlijk nog veel erger: in maar liefst 97 procent van alle onderzochte zeevogels op Antarctica is inmiddels plastic aangetroffen.
Dat het zelfs op zo’n grote schaal is gevonden in een dergelijke ongerepte uithoek van de wereld is veelzeggend. Niet alleen groter plastic drijft via de wereldzeeën richting de polen, ook microplastics (tot 5 millimeter groot) en nanoplastics (kleiner dan 0,1 micrometer) dwarrelen door de lucht of worden doorgeslikt door dieren die vervolgens richting het noorden of zuiden migreren.
Zeevogels op de Zuidpool
Voor een nieuw onderzoek van de Italiaanse Roma Tre University is veertig jaar aan onderzoek van 1983 tot nu geanalyseerd. Er is gekeken naar de mate waarin zeevogels op Antarctica microplastics binnenkrijgen.
De onderzoekers onderzochten 1100 monsters van onder meer de maaginhoud van de vogels en uitgebraakte deeltjes. Dertien soorten bleken microplastics binnen te hebben gekregen. Denk aan vogels als kleine alken, koningspinguïns, grote meeuwen en stormvogels. Er werden meer dan 3500 plasticdeeltjes in de monsters van de zeevogels gevonden. Dat staat gelijk aan minstens één microplasticdeeltje in 90 procent van alle samples van vogels op de Noordpool en in 97 procent van de monsters die zijn genomen op de Zuidpool. Op de Zuidpool waren duidelijk veel meer plasticdeeltjes in de vogels aanwezig. In één vogel werden maar liefst 36 microplasticdeeltjes gevonden.
Plastic zak in de buik
Het plastic bestond uit veertien verschillende polymeersoorten, maar polyethyleen werd het meest gevonden, gevolgd door polypropyleen en polystyreen. Die waren voornamelijk afkomstig van grotere plastic voorwerpen, die half zijn afgebroken. Zulke polymeren worden vooral gebruikt voor plastic zakken, voedselverpakkingen, beschermingsmateriaal, zoals piepschuim, en blikjes drinken.
Denk niet dat het geen kwaad kan als vogels een paar plasticdeeltjes inslikken. Het plastic kan al snel hun maagdarmkanaal blokkeren, hen vergiftigen en extreme immuunreacties opwekken. Bovendien is niet alleen het direct inslikken van plastic een probleem, het komt ook indirect binnen via bijvoorbeeld krill, een belangrijke bron van voedsel voor sommige pinguïns. Het hele ecosysteem wordt dus door het plastic aangetast.
Ecosystemen bedreigd
Dat is ook te merken aan de zeevogelstand in de poolregio’s. Op dit moment leven er nog 64 soorten op de Noordpool en 43 op de Zuidpool, maar hun populaties krimpen al jaren.
Een trieste constatering, omdat het om zo’n bijzonder gebied gaat: de poolregio’s bedekken maar liefst 6 procent van het totale aardoppervlak en zowel de Noord- als de Zuidpool is geweldig ongerept. De impact van menselijke activiteit op deze prachtige natuurwereld kan vernietigend zijn. Behalve de plasticvervuiling vormen ook toerisme, visserij en het gebruik van noordelijke zeeroutes een bedreiging, naast natuurlijk de opwarming van de aarde waardoor het ijs smelt.
Niet bestand tegen de mens
Het plastic dat nu zelfs in zulke grote hoeveelheden op de polen wordt gevonden, is hét bewijs dat geen enkel deel van de planeet immuun is voor de gevolgen van wat mensen doen. De onderzoekers benadrukken dan ook dat we meer moeten doen om de vervuiling van de pure, nog relatief schone poolregio’s tegen te gaan.
Eerder schreven we al dat microplastics doordringen tot in elke uithoek van de wereld. Op Antarctica is bijvoorbeeld ook de sneeuw vervuild met microplastics. Onderzoekers vonden in 2022 al gemiddeld 29 microplastics per liter gesmolten sneeuw. Het ging om dertien verschillende soorten plastic, waarvan PET, bekend van frisdrankflessen, maar ook kleding, het meeste voorkwam. Het mag eigenlijk geen verrassing zijn. Eerder werden al plastics aangetroffen op de hoogste toppen van de Himalaya en in de diepste trog in de oceaan en zelfs in ons eigen lichaam zijn in de diepste delen van onze longen microplastics teruggevonden.
